Λαβύρινθος και Μινώταυρος

Ένας ανατρεπτικός αποσυμβολισμός

Τόσο περίτεχνα και πολύπλοκα κατασκευασμένος αλήθεια ο κοσμικός μας λαβύρινθος και τόσο δυσδιάκριτη η έξοδος προς την ελευθερία! Ποιος θα μας προσφέρει τον μίτο της Αριάδνης για να μας λυτρώσει όταν στο σχέδιο του Δημιουργού δεν βλέπουμε να περιλαμβάνεται καμιά έξοδος; Καθημερινά βιώνουμε στο πετσί μας ότι ο κόσμος που ξέρουμε δεν μπορεί να μας προσφέρει αληθινή αγάπη, ασφάλεια, ευτυχία, γαλήνη, δεσμούς αληθινής αφοσίωσης. Τα πάντα, ωστόσο, στο περιβάλλον μας, συνωμοτούν για να μας πείσουν ότι έξω από τον εσωτερικό μας εαυτό, αυτά τα αγαθά της ζωής είναι εφικτά. Όπως είπαν και οι σοφοί διδάσκαλοι του παρελθόντος, ο κόσμος μοιάζει με παζάρι όπου όλοι πλασάρουν τα εμπορεύματά τους: Έκσταση! Λύτρωση! Φήμη! Απελευθέρωση από το φόβο! Τιμή και σεβασμός! Εκπλήρωση! ...και διάφορες άλλες τέτοιες πραμάτειες… 

Το μήνυμα της σταύρωσης

Αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας, το πάθος, ο πόνος, ο ατομικός "Γολγοθάς" και η σταύρωση. Ο θάνατος στον Σταυρό συμβολίζει την μετάβαση από μια ζωή βασισμένη στην ταύτιση με το εγώ και τις ψευδαισθήσεις της μη συνειδητής ύπαρξης, σε μια ανώτερη κατάσταση ύπαρξης συνδεδεμένης με την αληθινή ουσία μας, με το Ένα με την Αγάπη.

Ήρωες της Ελληνικής Μυθολογίας : Μια απόπειρα μετάβασης από την παρανοειδή στην καταθλιπτική θέση.

Στο βιβλίο του "Δομική Ανθρωπολογία" ο Claude Levi – Strauss (1963) αναλύει ένα θρησκευτικό τραγούδι το οποίο χρησιμοποιείται από τους μάγους της φυλής Cuna στον Παναμά για να διευκολύνει τον δύσκολο τοκετό. Ουσιαστικά ο σαμάνος – μάγος διηγείται τραγουδιστά το μύθο της θεότητας Muu. O μύθος αυτός περιγράφει λεπτομερώς, μέσω συμβόλων και προσωποιήσεων, (το ταξίδι του μάγου μέσα στο σώμα της γυναίκας και όλα τα εμπόδια που πρέπει να υπερπηδήσει για να αντιμετωπίσει τη θεότητα που προκαλεί την αρρώστια) όλη τη διαδικασία του τοκετού, τη συνουσία, τον κόλπο, τη μήτρα ακόμη και τους πόνους της γέννας. Σ΄ όλη τη διάρκεια αυτής της μαγικής τελετουργίας ο μάγος δεν αγγίζει καθόλου τη γυναίκα. Η τεχνική της διήγησης του μύθου από το μάγο, στοχεύει στην αναπαραγωγή μιας πραγματικής εμπειρίας (του τοκετού) στην οποία ο μύθος παρέχει τους πρωταγωνιστές. Για τον Levi – Strauss αυτή η τεχνική αποτελεί μια ψυχολογική θεραπεία η οποία συνίσταται στην νοηματοδότηση μέσω του μύθου μιας κατάστασης που αρχικά υπάρχει σε συναισθηματικό επίπεδο και  σαν στόχο έχει την ψυχική αποδοχή των πόνων που το σώμα αρνείται να ανεχθεί. Το ότι ο μύθος δεν ανταποκρίνεται στην αντικειμενική πραγματικότητα δεν έχει καμία σημασία. Η άρρωστη γυναίκα πιστεύει στο μύθο και ανήκει και σε μια κοινωνία που επίσης πιστεύει σ’ αυτόν. Τα κακά και τα καλά πνεύματα, τα υπερφυσικά τέρατα και τα μαγικά ζώα είναι όλα μέρη ενός συστήματος πάνω στο οποίο βασίζεται η αντίληψη του σύμπαντος των ιθαγενών. Η άρρωστη γυναίκα πιστεύει σ’ αυτά τα μυθικά όντα, ή, σωστότερα δεν έχει αμφισβητήσει ποτέ την ύπαρξή τους. Αυτό που δεν μπορεί να δεχθεί είναι οι ασύνδετοι, αυθαίρετοι πόνοι, που είναι ξένοι στο σώμα της, οι οποίοι όμως με τη βοήθεια του μύθου  ενσωματώνονται σ’ ένα σύστημα που το καθετί έχει νόημα.

Η σχέση μεταξύ τέρατος και αρρώστιας είναι εσωτερικευμένη στον ιθαγενή, πρόκειται δηλ. για μια σχέση σημαίνοντος – σημαινομένου ή  - για τους γλωσσολόγους  - μια σχέση συμβόλου και νοήματος. Συνεπώς ο μάγος παρέχει στη γυναίκα μια γλώσσα (δομή) με την οποία νοηματοδοτούνται και εκφράζονται καταστάσεις που δεν θα μπορούσαν αλλιώς να εκφραστούν. Και είναι αυτή ακριβώς η μετάβαση στον λόγο, η οποία από τη μια μεριά βοηθά στο να βιωθεί με έναν οργανωμένο και κατανοητό τρόπο μια πραγματική εμπειρία, η οποία αλλιώς θα παρέμενε χαοτική και ανείπωτη και από την άλλη κινητοποιεί την αναδιοργάνωση της οργανικής διαδικασίας προς την επιθυμητή κατάσταση (δηλ. τη θεραπεία). 

 
Μέσα από αυτό το πρίσμα μπορούμε να διακρίνουμε κάποιες ομοιότητες με την ψυχαναλυτική θεραπεία οι οποίες βασίζονται στη λειτουργία του συμβολισμού. Και στις δύο περιπτώσεις οι συγκρούσεις και οι αντιστάσεις επιλύονται όχι τόσο λόγω της γνώσης αυτής καθαυτής όσο εξαιτίας του γεγονότος ότι αυτή η γνώση διευκολύνει μια ειδική εμπειρία κατά τη διάρκεια της οποίας οι συγκρούσεις νοηματοδοτούνται, παίρνουν μια συνεκτική και οργανωμένη μορφή, η οποία τελικά επιτρέπει την ελεύθερη εξέλιξη τους και άρα και την επίλυσή τους.

Μέσω όλης αυτής της διαδικασίας ενεργοποιείται η ψυχική αλλαγή, η οποία προκαλείται από το γεγονός ότι ο ασθενής βιώνει ένα μύθο – στην περίπτωση της ψυχαναλυτικής θεραπείας τον προσωπικό μύθο που δημιουργεί ο ίδιος από τα στοιχεία του παρελθόντος μαζί με το θεραπευτή ή στην άλλη τον κοινωνικό  μύθο που του προσφέρεται από το μάγο - θεραπευτή. Η θεραπευτική αποτελεσματικότητα της συμβολοποίησης έγκειται ακριβώς σ’ αυτή την επαγωγική ιδιότητα με την οποία ομόλογες δομές, φτιαγμένες από διαφορετικά χαρακτηριστικά  σε διαφορετικά επίπεδα, δηλαδή οργανικές διαδικασίες, ασυνείδητο, λογική σκέψη, συναρθρώνονται και σχετίζονται μεταξύ τους.

Από μια διαφορετική σκοπιά ο μύθος αντιπροσωπεύει την προσπάθεια του ανθρώπου να κρατά στο νου του και να θυμάται το παρελθόν. Ίσως, τελειώνει ο Levi Strauss, τα ειδικά χαρακτηριστικά της  ψυχανάλυσης να προέρχονται από το γεγονός ότι στη σύγχρονη κοινωνία δεν υπάρχει χώρος για τον μυθικό χρόνο παρά μόνο μέσα στο ίδιο το άτομο.

Η εργασία αυτή, θα μπορούσε να είναι μία μετάφραση, από ένα σύστημα συμβόλων, μια γλώσσα, σε μια άλλη, την ψυχαναλυτική, αυτή που χρησιμοποιούμε στην κλινική πράξη. Αυτή που αναπτύχθηκε και χρησιμοποιήθηκε από τους θεωρητικούς της ψυχανάλυσης για να περιγράψουν τα ίδια ψυχικά φαινόμενα, δομώντας το αλλιώς αδύνατο να ειπωθεί της θεραπευτικής εμπειρίας και προσφέροντας τη δυνατότητα να απαρτιωθεί μεταξύ των θεραπευτών. 

Πρέπει, ωστόσο, να διατηρούμε υπόψη μας ότι πρόκειται για διαφορετικά ψυχικά συστήματα και ότι η απόπειρά μας δε θα μπορούσε να παράγει μια ευθύγραμμη μετάφραση από το ένα σύστημα στο άλλο.

Οι μύθοι που αφορούν τους ήρωες της ελληνικής μυθολογίας, φαίνεται να διαπνέονται από δύο τουλάχιστον στοιχεία:

1. την έμφαση στους περιορισμούς της ανθρώπινης ύπαρξης και

2. το συνδυασμό θέσης και αντίθεσης από τον οποίο, σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, προκύπτει το Ένα.

Σε αντίθεση με τους μύθους για τη θεογονία και τις περιπέτειες των θεών που απασχόλησαν τους προηγούμενους ομιλητές ( και οι οποίοι βασίζονται σε πιο πρώιμους μηχανισμούς), οι μύθοι για τους ήρωες τους θέλουν να βάλλονται από τη σχέση τους με το χρόνο και τη θέση τους μέσα σε αυτόν, τη σχέση τους με το θάνατο και την πρόκληση της θνητότητας της ανθρώπινης ύπαρξης. Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι οι έννοιες της έλλειψης και των περιορισμών που διέπουν τους μύθους αυτούς, διατρέχουν το γενεαλογικό δέντρο των ηρώων και διέπονται από την αρχή της επανάληψης.

                             

Το δεύτερο στοιχείο που ανακύπτει μέσα από αυτούς τους μύθους, ο συνδυασμός θέσης – αντίθεσης, παραπέμπει στον Φροϋδικό ενορμητικό δυϊσμό. 

Μέσω των παραπάνω στοιχείων, οι ήρωες της μυθολογίας αποκτούν την τραγικότητά τους, αποτελώντας έτσι συχνά τους ήρωες γνωστών τραγωδιών. Εξάλλου, η τραγωδία πήρε το όνομα της από το τραγί που θυσίαζαν στο Διόνυσο, το θεό δηλ. που μετουσιώνει σε Ένα αφενός την ευτυχία και τα ωραία και υψηλά πάθη και αφετέρου δε, τον πόνο και τον θάνατο.

Στην αυγή της ιστορίας των ανθρώπων, ο Προμηθέας και ο αδελφός του  Επιμηθέας, εκφράζουν τη συμπληρωματικότητα. Εκείνος που προνοεί είναι ο ένας, ο απερίσκεπτος που μαθαίνει μετά από τα σφάλματά του είναι ο άλλος. Οι δύο τους βρίσκονται σε έναν ανταγωνισμό με τους θεούς και έχουν ένα διπλό καθήκον. Τον αποχωρισμό του γένους των Ανθρώπων από τους Αθανάτους, και την ενδυνάμωση των Θνητών. Ο Προμηθέας κλέβει τη φωτιά από το Δία και τη δίνει στους ανθρώπους. Μαζί τους περνάμε από την θεογονία στους μύθους των ηρώων. Στο μύθο του Προμηθέα τονίζεται η ατέλεια ως βασικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης. Η εφευρετικότητα - σκέψη όμως, αναπτύσσεται στην υπηρεσία του ελέγχου της πραγματικότητας, ως μέσο αντοχής στην ένταση και την καθυστέρηση των ικανοποιήσεων,  ως αντίβαρο στην εγκατάλειψη της παντοδυναμίας και της άμεσης, μαγικής εκπλήρωσης αναγκών.

Σηματοδοτείται έτσι η έλευση της καταθλιπτικής θέσης, όχι όμως με πορεία αβασάνιστη και χωρίς την αναζωπύρωση διωκτικών αγχών. Η επίτευξη του αποχωρισμού εννοείται εδώ ως παράνομη οικειοποίηση - κλοπή αγαθών του  αντικειμένου, και η ενδυνάμωση -  εμπλουτισμός του υποκειμένου φαντάζει ως ασέβεια που ξεσηκώνει αντεκδίκηση από το αντικείμενο.

Το βάρος της τιμωρίας για την εξέγερση, θα σηκώνει ο Προμηθέας, καταδικασμένος σε ένα ατέρμονο βασανιστήριο πάνω στο βράχο του, παραπέμποντας έτσι στην ενοχή που διοχετεύεται στον καταναγκασμό της επανάληψης.

Η έλευση της γενετήσιας σεξουαλικότητας από την άλλη, στο πρόσωπο της Πανδώρας, της πρώτης γυναίκας που στέλνει ο Δίας στους ανθρώπους, αυτής που συγκεντρώνει όλα τα καλά και όλα τα κακά, αντιπροσωπεύει ταυτόχρονα ένα δώρο αλλά και μία τιμωρία.

Η σύλληψη του μύθου, δεν απομακρύνεται πολύ από αυτήν για το προπατορικό αμάρτημα και την εκδίωξη από τον παράδεισο της Παλαιάς Διαθήκης. Έκτοτε, οι θνητοί, ατελείς και υποκείμενοι στην έλλειψη θα παλεύουν με όλα τα δεινά, την απώλεια και το θάνατο. Η ελπίδα ωστόσο, και η δυνατότητα επανόρθωσης παραμένει, έστω και κλεισμένη τελευταία στο κουτί της συμφοράς.

Μια σειρά μύθων πραγματεύεται τις περιπλοκές κατά τη μετάβαση στην καταθλιπτική θέση, με κύριους εκείνους που αναφέρονται στην άρνηση της απώλειας και στην αποτυχία αποχωρισμού από το πρωταρχικό αντικείμενο. Σε έναν από τους πιο γνωστούς η Περσεφόνη κόρη της Δήμητρας απάγεται από τον Άδη με σκοπό να την κάνει γυναίκα του, βασίλισσα του κάτω κόσμου. Η απαρηγόρητη μητέρα της, αρχικά καταφεύγει στο παλάτι του Κελεού και αναλαμβάνει την ανατροφή του τελευταίου παιδιού του προσπαθώντας να το κάνει αθάνατο. Όταν τα σχέδια της ματαιώνονται, επιστρέφει σε οργισμένη απόγνωση και αφήνει τα σπαρτά να ξεραθούν και τη γη να μη βλασταίνει. Εντέλει φτάνει με τον Δια σε ένα διακανονισμό κατά τον οποίο θα ανεβαίνει η κόρη της πάνω στη γη για έξι μήνες το χρόνο και θα παραμένει στον Άδη άλλους τόσους. Στην αρπαγή της Περσεφόνης, ο αποχωρισμός από η μητέρα και η είσοδος στην σεξουαλικότητα ισοδυναμούν με θάνατο. Το πένθος της Δήμητρας δεν επιλύεται αλλά αντιμετωπίζεται με μανιακές άμυνες που καταρρέοντας δίνουν τη θέση τους σε εκδικητική καταστροφικότητα, αντιστροφή και σχάση.

Οι μύθοι του Τάνταλου και του Βελλερεφόντη διαπραγματεύονται  το ζήτημα της αποδοχής της έλλειψης και της θνητότητας. Ο Τάνταλος, ανοριοθέτητος, δοκιμάζει την παντογνωσία των Θεών, δίνει στους θνητούς την αμβροσία και απαιτεί αθανασία από το Δία . Είναι ο αιώνια τιμωρημένος για ασέβεια και περιφρόνηση των Θεών.

Ο Βελλερεφόντης σώζεται από το θάνατο τέσσερις φορές, με τη βοήθεια του Πήγασου, του αθάνατου αλόγου που του χαρίζει ο πατέρας του Ποσειδώνας. Τελικά πεθαίνει πέφτοντας από αυτό, όταν προσπαθεί να ανέβει στον Όλυμπο για να συμμετάσχει στο συμβούλιο των Θεών και να διαπιστώσει αν υπάρχουν πράγματι Θεοί. Ο Βελλερεφόντης σέβεται εν μέρει την αρχή της πραγματικότητας, καθώς αποδέχεται ότι η περιοχή της απόλυτης πληρότητας (αθανασία) ανήκει στους Θεούς, αναγνωρίζει τους  περιορισμούς του και σέβεται το νόμο του Πατέρα. Αυτό τον καθιστά σε θέση να ικανοποιήσει τις ενορμήσεις του μέσα στην πραγματικότητα με τη βοήθεια των γονεϊκών μορφοειδώλων (θεών). Στο τέλος πεθαίνει ριγμένος από το άτι της πραγματικότητας, όταν το χρησιμοποιεί για να ικανοποιήσει την ψευδαισθητική του επιθυμία για τελειότητα.

Σε μια άλλη ομάδα μύθων, ο αποχωρισμός έχει σχετικά επιτευχθεί αν και πάλι χωρίς να αποκλείονται οι παλινδρομήσεις σε σχιζοειδικές άμυνες, ενώ, η οιδιποδειακή προβληματική αλλού υποσημαίνεται και αλλού κυριαρχεί.

Οι Δαναΐδες, οι κόρες του Δαναού, αποτελούν φαλλικές γυναίκες, σε απόλυτη ταύτιση με τον πατέρα τους. Υπακούοντας στην εντολή του, αρνούνται το γάμο και σκοτώνουν τους συζύγους τους. Με αυτόν τον τρόπο ικανοποιούν τις αιμομικτικές φαντασιώσεις τους, με τίμημα όμως να μένουν αιώνια ανικανοποίητες (πίθοι των Δαναΐδων). Κυριαρχεί η προσκολητικότητα της λίμπιντο, με καθήλωση των λιβιδινικων επενδύσεων και αδυναμία εξεύρεσης νέων αντικειμένων. Η μόνη κόρη που αντιτίθεται, η Υπερμνήστρα, αντιμετωπίζει τη δίκη του πατέρα, με τη μορφή ενός σαδιστικού Υπερεγώ. Τη σώζει όμως η Αφροδίτη, αποκαθιστώντας ίσως μια ταύτιση με την οιδιπόδεια μητέρα, απαραίτητη για τη διαμόρφωση της ταυτότητας του φύλου και για η λύση του οιδιπόδειου.

Ο Περσέας, στην προσπάθειά του να απελευθερώσει την μητέρα του από το Πολυδέκτη, ωθείται στην περιπέτεια απαρτίωσής της σε ένα ενιαίο μητρικό αντικείμενο. Αυτό επιτυγχάνεται με το πέρασμά του μέσα από το διχασμό και την πάλη ανάμεσα στα κακά και τα καλά μερικά αντικείμενα της Klein (δηλ. τη Μέδουσα και τις Γραίες ως αναπαράσταση της αρχαϊκής επικίνδυνης μητέρας και τις Νύμφες και την Αθηνά ως τις εξιδανικευμένες εκδοχές της).

Ο Θησέας και ο Ιάσων επιχειρούν ταξίδια - άθλους, έχοντας αποδεχτεί τον αποχωρισμό και προσπαθώντας να επανορθώσουν τις απώλειες. Αναγνωρίζουν την έλλειψη, τη συμβολίζουν, και συνδιαλέγονται με τους περιορισμούς τους για να τις αναπληρώσουν.
Στον λαβύρινθο ο Θησέας συγκρούεται με την πιο αρχέγονη και θανατερή φύση του (το id, τις καταστροφικές ενορμήσεις του). Συναντά τα τρομακτικά του αντικείμενα, στο πρόσωπο του Μινώταυρου, και διασώζεται χάρη στον μίτο της Αριάδνης, τον έρωτα που συνδέει, επινοεί, κρατά συνέχεια και συνοχή. Σε κάποιους άλλους λαβυρίνθους, αυτούς της αναλυτικής συνεδρίας, η σκέψη, η επικράτηση των ενορμήσεων ζωής και η σύνδεση του αναλυτικού ζεύγους δίνουν το μίτο που οδηγεί προς τη θεραπεία. 

Η συνάντηση με την Αριάδνη συμβαίνει μέσα σε οιδιποδειακά σενάρια, που ενέχουν την εγκατάλειψη του αιμομικτικού αντικειμένου - πατέρα της Μίνωα, αλλά δεν τελεσφορούν. Η Αριάδνη μένει πίσω, και οι θεοί χαρίζουν στον Θησέα την λήθη (απώθηση).

Ο Ιάσων πρέπει να φέρει από την Κολχίδα το χρυσόμαλλο δέρας, πολύτιμο μάλλον φαλλικό αντικείμενο, σύμβολο που σχετίζεται με την ιστορία της οικογένειας του και την επιστροφή της εξουσίας σε αυτήν. Η  επιχείρηση συνενώνει τις προσπάθειες όλων των γνωστών ηρώων της αρχαίας Ελλάδας, οι οποίοι και ακολουθούν την Αργώ. Η  εκστρατεία γίνεται λοιπόν κοινή τους υπόθεση. Ίσως διαφαίνεται σαφέστερα εδώ, η λειτουργία του μυθολογικού ήρωα ως προσώπου όπου προβάλλεται η επιθυμία για ανάκτηση  ναρκισσιστικής πληρότητας. Στο μύθο της Αργοναυτικής εκαστρατείας αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την επανακατοχή ενός πολύτιμου αντικειμένου που παρακρατείται από μια πατρική μορφή (τον Αία στην Κολχίδα), ή- από μια άλλη οπτική-  που πρέπει να αποσπαστεί από το εσωτερικό του μητρικού σώματος (τη σπηλιά του δράκοντα που φυλάει το δέρας, την κοιλιά του δράκοντα, μέσα στην οποία ο Ιάσων, σύμφωνα με μια εκδοχή του μύθου, πρέπει να φτάσει για να το πάρει).

                           

Ενδιαφέρον έχει να παρακολουθήσει κανείς πως παρουσιάζονται οι γυναικείες μορφές στους μύθους των ηρώων. Στις γυναίκες που ως βοηθοί τους συνοδεύουν, ή γίνονται το έπαθλό τους από τα ταξίδια τους σε κόσμους άγνωστους και μακρινούς, συναντάται συχνά ηπιότερη η αρχαϊκή μητέρα, συνδυάζοντας στο πρόσωπό της υποχθόνιες ιδιότητες και ερωτικά χαρακτηριστικά. Κύριος αντιπρόσωπός τους η Μήδεια, που φέρνει μαζί του ο Ιάσων επιστρέφοντας από την αργοναυτική εκστρατεία και που αργότερα προδίδει  ξεσηκώνοντας την ανίερη εκδίκησή της. Η Μήδεια γίνεται φόνισσα των παιδιών της. Η παρουσία των γυναικών αυτών σε τριγωνικές καταστάσεις φέρει πρώιμα χαρακτηριστικά και χρωματίζεται από σχιζοειδικές άμυνες. Θα διακρίναμε ίσως εκεί, αδυναμία πένθους, προσπάθεια για παντοδύναμο έλεγχο του αντικειμένου και ανεπεξέργαστη επιθετικότητα που βάλλει μαζικά τον ενδιάμεσο χώρο. Τα παιδιά χρησιμοποιούνται έτσι ως μερικά αντικείμενα, ως μέσα φθονερής αντεκδίκησης προς ένα σύζυγο που είτε εγκαταλείπει , είτε λειτουργεί ο ίδιος ως  παντοδύναμο, τυραννικό, ψευδοοιδιποδειακο αντικείμενο.

Οι μύθοι αυτοί χρωματίζονται από τέτοια καταστροφικότητα που μοιάζει να παραπέμπουν σε πρωιμότερη θέση, σε μια φαινομενικά γενετήσια επεξεργασία ενός αρχαϊκού φθόνου προς το μαστό. Η κυρίως επίθεση αφορά λιγότερο έναν/μια αντίζηλο και πιο πολύ τον δεσμό, τη γονεϊκή συνουσία, την αμοιβαία σχέση των γονιών. Πρόκειται για μια πρώιμη οιδιποδειακή προβληματική, που χαρακτηρίζεται από την σφοδρότητα της αμφιθυμίας, την επικράτηση στοματικών χαρακτηριστικών και μια ασάφεια συχνά στην επιλογή του σεξουαλικού αντικειμένου. Η σταδιακή πορεία για απαλλαγή των γυναικείων μορφών από αρχαϊκά επιθετικά χαρακτηριστικά και την απαρτίωσή τους σε γενετήσια αντικείμενα επιθυμίας περνά μέσα από άλλους μύθους : Αυτούς που μιλούν για την τιθάσευση πολεμοχαρών φαλλικών αμαζόνων (Ηρακλής – Ιππολύτη, Θησέας  - Αντιόπεια) ή από εκείνους όπου οι ηρωίδες χρησιμοποιούνται ως μερικά, κάτω από θριαμβευτικό έλεγχο αντικείμενα (αρπαγή της ωραίας Ελένης). Σε τυπικότερα τριγωνικά σενάρια, ως μοιραίες γυναίκες στον ανταγωνισμό δύο αντρών και υποκείμενες στο φθόνο του πέους, οι γυναίκες ηρωίδες συναντιούνται σε άλλες διηγήσεις (Φαίδρα – Ιππόλυτος – Θησέας, Εριφύλη – Άδραστος – Αμφιάραος).

Αναλύοντας το μύθο του Οιδίποδα κάτω από μια διαφορετική οπτική θα μπορούσαμε να σχολιάσουμε τα εξής : ο Λάιος, ο πατέρας του, εμφανίζεται καταρχήν θύτης, παραδομένος στα πάθη του. Κυριαρχούμενος από τη δύναμη των ενορμήσεων του γίνεται ο εισηγητής της παιδεραστίας σχετιζόμενος με τον Χρύσιππο, και γι’ αυτή του την πράξη τον βαραίνει κατάρα. Επίσης προϋπάρχει ο δικός του φόβος ευνουχισμού και αφανισμού από τον γιο του, γεγονός που τον οδηγεί στο να επιχειρήσει να θανατώσει τον νεογέννητο Οιδίποδα. Υπό αυτό το πρίσμα, ο Λάιος είναι λιγότερο αντικείμενο φθόνου ή ζήλιας για τα προνόμιά του, όπως τον θέλει η κλασική οιδιπόδεια κατάσταση, και περισσότερο ένας αρχαϊκός, ασύδοτος και διωκτικός πατέρας. Το αντεστραμμένο Οιδιπόδειο που υπαινίσσεται η ιστορία, όπου ένας ξεχασμένος Οιδίποδας στο πρόσωπο του Χρύσιππου εμπλέκεται σε ομοφυλόφιλη σχέση με τον πατέρα, έχει σκοτεινές, δολοφονικές προεκτάσεις και μεταφέρει την προβληματική από την διεκδίκηση της Οιδιπόδειας μητέρας στην καταστροφική εμπλοκή με έναν απειλητικό πατέρα που συγγενεύει με τον αρχαϊκό Κρόνο.
Μια άλλη διάσταση του μύθου αφορά τα εξής : όπως επισημαίνει ο Blum (1979) "η αναζήτηση της επίγνωσης – ενόρασης ήταν πάντα παράλληλη με την ευλογία της άγνοιας". Αυτό αντανακλάται στην ταλαιπωρία του Οιδίποδα μεταξύ του γνωρίζω – δεν γνωρίζω, μια αμφιταλάντευση η οποία παραπέμπει στην αμφιθυμία του θεραπευόμενου μεταξύ εναισθησίας και αντίστασης σ’ αυτή. Η σύζευξη του ότι ο Οιδίποδας αντιπροσωπεύει ταυτόχρονα τον μωρότερο και τον εξυπνότερο άνθρωπο, σηματοδοτείται στην επίλυση του αινίγματος της Σφίγγας, το "γνώθι σ’ αυτόν", που σημαίνει ότι "είσαι άνθρωπος". Ο Οιδίποδας λοιπόν επιλύει μεν το αίνιγμα της ανθρώπινης ύπαρξης, δηλαδή αποδέχεται τον ανθρώπινο περιορισμό, αλλά φαίνεται ότι αυτή η γνώση δεν είναι αφομοιωμένη για τον ίδιο του τον εαυτό. Μη έχοντας εσωτερικεύσει αυτή τη γνώση, είναι καταδικασμένος να υπόκειται στη μοίρα και στο αναπόφευκτο.

Η εξέλιξη προς μια γνήσια καταθλιπτική φάση και η επιτυχής λύση του Οιδιποδείου, ίσως τελικά να βρίσκει την εκπλήρωσή της στον "πρώτο υποδειγματικό γάμο" της αρχαιότητας, αυτόν μεταξύ του Κάδμου και της Αρμονίας.

Ο Κάδμος ξεκινά την αναζήτηση της αδερφής του που έχει απαχθεί από τον Δία, συνοδευόμενος από τη μητέρα του. Στην πορεία κατορθώνει να μεταφέρει τις λιβιδινικές αιμομικτικές επενδύσεις από τα πρωταρχικά αντικείμενα αγάπης σε νέα μη αιμομικτικά (Αρμονία). Μάλιστα, η Αρμονία (κόρη της Αφροδίτης και του Άρη) είναι αυτή που ενώνει, που συνδέει, που δημιουργεί, ίσως η προσωποποίηση του Έρωτα του Φρόυντ.

Στο μύθο αυτό ο Κάδμος, προκειμένου να παντρευτεί την Αρμονία, πρέπει πρώτα να σκοτώσει με τις δικές του δυνάμεις το Φίδι που φυλά την πηγή, βιώνοντας την υπαρξιακή μοναξιά, ώστε στη συνέχεια να μπορέσει να θεμελιώσει τη δική του πολιτεία, διαδικασία η οποία ολοκληρώνεται με το γάμο του, θυμίζοντας μας ότι πρέπει κανείς να μπορεί να υπάρχει και μόνος του για να υπάρξει με τους άλλους. Τονίζεται εδώ η αποεπένδυση των γονεϊκών  μορφοειδώλων και η σύμμειξη των ενορμήσεων ζωής και θανάτου.

Τελειώνοντας, θα λέγαμε ότι ο δεύτερος και λιγότερο πρωτόγονος κύκλος της μυθολογίας, περιέχει κυρίως οικογενειακά σενάρια αλλά και κάποια υπολείμματα αρχαϊκότερων στοιχείων.

Η εστίαση μεταφέρεται από τις περιπέτειες των θεών (αρχαϊκό, αδιαφοροποίητο από το Id Υπερεγώ), στις περιπέτειες ηρώων που γενικά δεν ξεφεύγουν πολύ από τα ανθρώπινα μέτρα. Εδώ, υπάρχουν νόμοι και άρα παραβίαση, τιμωρία, ενοχή και εξιλέωση ενώ τα εγκλήματα βαραίνουν πολλές συνεχόμενες γενιές. Οι ήρωες είναι ταυτόχρονα θύτες και θύματα, ποτέ ξεκάθαρα καλοί ή κακοί (ολόκληρα πρόσωπα). Αναλαμβάνουν, έστω και μερικώς, ευθύνη για τις πράξεις τους, αφού αναμένουν την τιμωρία και επιζητούν την εξιλέωση. Απομακρυνόμαστε εδώ από το μαγικό και παντοδύναμο στοιχείο που υπάρχει στους ανταγωνισμούς των θεών και ερχόμαστε, μέσω των παθών και των παθημάτων των ηρώων, πιο κοντά στην ανθρώπινη φύση. Σηματοδοτείται το πέρασμα από την άρνηση και την προβολή σε μια γνώση του τι γίνεται σε εμάς, δηλαδή στην πραγματικότητα, σε ένα είδος ωριμότητας και αυτογνωσίας. Βρισκόμαστε ίσως μπροστά σε μια μετάβαση από την παρανοειδή – σχιζοειδή θέση όπου όλα είναι δυνατά, κυριαρχεί η παντοδυναμία και οι διώκτες βρίσκονται έξω από εμάς, σε κάτι που προσεγγίζει περισσότερο την καταθλιπτική θέση, όπου οι ιστορίες των ηρώων αντικατοπτρίζουν τη συνειδητοποίηση της ατομικότητας, της ευθύνης, της ενοχής. Από τη στιγμή που κανείς αποδέχεται ότι η απαρχή του ανθρώπινου γένους είναι συνυφασμένη με τα δεινά, φεύγει από την παρανοειδή θέση της παντοδυναμίας και του μαγικού (το κουτί της Πανδώρας). Τότε πια ζητά τη γνώση, η οποία γνώση είναι το να "δει" (και προς τα μέσα και προς τα έξω), το να ζήσει με τους άλλους ανθρώπους, πράγμα το οποίο συνεπάγεται ένα ελάχιστο πόνου, απογοήτευσης και άγους, όπως αυτά αντικατοπτρίζονται στους άθλους των ηρώων.

Ισακίδου Γ., Γιωτσίδη Β., Γυφτοπούλου Ε., Ζέικου Ε., Κρύσιλας Χ., Λαζαράτου Α., Σακελλαρόπουλος Π.
Μονάδα Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας, Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Ενηλίκων

πηγή:

ιστοσελίδα της Εταιρίας ΚοινωνικήςΨυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας! 

Το Άγιο Φως

  

Ένα παράδειγμα που μας βοηθάει να καταλάβουμε τη σχέση μας με το θείο είναι η τελετουργία της ανάστασης στην Ελληνική Ορθόδοξη εκκλησία. Η εκκλησία βυθίζεται στο σκοτάδι καθώς τα φώτα σβήνουν. Ο ιερέας βγαίνει από το ιερό κρατώντας ψηλά ένα κερί αναμμένο, που συμβολίζει το ΕΝΑ ΦΩΣ, απ’ όπου προέρχονται όλα τα άλλα φώτα.

Oι πιστοί πλησιάζουν με τα κεριά τους, που δεν έχουν ακόμα ανάψει. Kάθε κερί έχει την εσωτερική δυνατότητα να λάμψει όσο και το πρώτο. Όλα τα κεριά στην εκκλησία ανάβουν από τη μία φλόγα. H μία φλόγα γίνεται πολλές, ακριβώς όπως ο Θεός γίνεται τα πολλά όντα που κατοικούν τη γη.

Παρόλο που όλες αυτές οι φλόγες προέρχονται από αυτήν την πρώτη φλόγα - που θα μπορούσαμε να φανταστούμε σαν αυτοδημιούργητη - αυτή η αρχική φλόγα δε μειώνεται καθόλου. Έτσι κι ο Θεός (το θείο), παρόλο που έχει εκδηλωθεί σαν όλα τα όντα και ό,τι άλλο υπάρχει στον κόσμο, παραμένει Άπειρος. Ό,τι και αν αφαιρέσεις από το άπειρο, το άπειρο παραμένει. Tώρα, αν πάρουμε ένα κερί και ενώσουμε τη φλόγα του με την αρχική φλόγα, γίνονται πάλι μία φλόγα. Παρόλο που θα υπάρχουν δύο κεριά, θα υπάρχει μία φλόγα.

Kατά τον ίδιο τρόπο και ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να ενωθεί πάλι στο πνευματικό επίπεδο με τον ENA ΘEO, με τον οποίο είναι στην ουσία το ίδιο. Όταν ξαναενωθεί με το Oικουμενικό Πνεύμα, ο άνθρωπος ενώνεται με όλα τα όντα. H διαφορά που υπάρχει ανάμεσα σ’ αυτόν, το περιβάλλον του και τον Θεό εξαφανίζεται και αισθάνεται ένα με όλα.

Eίναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι υπάρχει μόνο μία φλόγα στην εκκλησία. Διαιρέθηκε και απλώθηκε, παρέμεινε όμως ίδια. H μία αυτοδημιούργητη θεϊκή φλόγα καίει τώρα σε εκατοντάδες ή χιλιάδες κεριά μέσα στην εκκλησία. Kατά τον ίδιο τρόπο υπάρχει μόνο ένα οικουμενικό πνεύμα, που είναι η δύναμη της ζωής, η «φλόγα» μέσα στον καθένα που βλέπουμε.

Συνήθως εστιαζόμαστε στο «τι είδος κεριού» είναι ο άλλος, ­ στην εμφάνιση και στο σωματικό και νοητικό επίπεδο. Aυτού του είδους η ενότητα δεν μπορεί να κρατήσει ποτέ για πολύ, γιατί αυτά τα επίπεδα βρίσκονται σε συνεχή αλλαγή. Aν προσπαθήσουμε να ενώσουμε δύο κεριά, δε μπορούμε, γιατί ένας κανόνας της φυσικής λέει ότι δύο υλικά αντικείμενα δε μπορούν να καταλαμβάνουν τον ίδιο χώρο συγχρόνως.

Yπάρχουν δύο λύσεις. Mπορούμε να γείρουμε τα δύο κεριά το ένα προς το άλλο. Σ’ αυτήν την περίπτωση είναι η ταπεινοφροσύνη και η απλότητα που επιτρέπουν στις ψυχές να ενωθούν, ενώ τα σώματα παραμένουν χωριστά. Θα υπάρχουν δύο κεριά, αλλά μία φλόγα. Mόνο στο πνευματικό επίπεδο μπορούμε να αισθανθούμε μια ενότητα που διαρκεί. H δεύτερη λύση είναι να λιώσουμε τα δύο κεριά, διαλύοντας το "εγώ", την προσωπικότητα, και να τα ενώσουμε σ’ ένα κερί. Ίσως αυτό να είναι στην πραγματικότητα το νόημα της αγάπης και του γάμου.

Συνοδοιπόροι είμαστε με τον ίδιο προορισμό...

Ο αμνός

Οι Ισραηλίτες το Πάσχα γιορτάζοντας την ελευθερία τους από τη σκλαβιά της Αιγύπτου, έσφαξαν τον αμνό που συμβόλιζε το Μεσσία. Το αίμα του που είχαν βάλει στους παραστάτες της πόρτας, τους έσωσε από τον θάνατο. Η σφαγή του αμνού ήταν ένας ισχυρός συμβολισμός που εκπληρώνεται στην Καινή Διαθήκη στο πρόσωπο του Χριστού ως αμνού άμωμου και άσπιλου. Ο βαπτιστής Ιωάννης έδειξε το Χριστό λέγοντας «Αυτός είναι ο αμνός του Θεού, που σηκώνει την αμαρτία του κόσμου.» (Ιωα α΄19 )

Ο αμνός που έσφαξαν οι Ισραηλίτες, την ημέρα του Πάσχα, συμβολίζει την πλήρη, ολοκληρωτική παράδοση της υλικής κατάστασης στη Φωτιά του Πνεύματος. Πρέπει  όλη η υπόσταση να εκτεθεί πλήρως στο Ανέσπερο Φως για να κατακαεί κάθε ίχνος ζωής ζωικής, ώστε να επέλθει η Θεία Κάθαρση. Αυτή είναι η ολοκληρωτική παράδοση της ύλης στα αναγεννητικά πυρά της πνευματικής ζωής, της Αληθινής Ζωής.

Η εντολή που δόθηκε ήταν να ψηθεί ο αμνός στη φωτιά. Έτσι εξηγείται με ποιο τρόπο θα γίνει η κάθαρση και η απελευθέρωση από τα δεσμά της ύλης. Πρέπει ο άνθρωπος να πάψει να αφήνει την εντός ευρισκόμενη του Ζωή υποχείριο της ύλης, να πεθαίνει μαζί με κάθε αρνητική επιρροή της (στεναχώρια, πόνος, λύπη, άγχος, θυμός) και να εξασθενεί έτσι και να απορροφάται από τους αρνητικούς της κραδασμούς. Μόνο όταν καταφέρει να απομονώσει τη Ζωή αυτή και παραδώσει την ύλη και τα στοιχεία της στη Θεία πυρά του Πνεύματος, μόνο τότε θα έχει αρχίσει να σπάει τα δεσμά, ενατενίζοντας προς την πολυπόθητη Ελευθερία.

Όταν οι λόγοι της Αλήθειας αρχίσουν να εκπηγάζουν από το αναζωπυρωμένο πλέον Πνεύμα  και εξαλείψουν κάθε ψεύτικο και αναληθές στοιχείο, τότε θα μπορεί να νιώσει την απελευθέρωση από τα βάρη, που τόσους αιώνες τον κρατούσαν δέσμιο της ύλης. Τότε θα κατανοήσει ότι η ελευθερία είναι για όλους και μπορεί να αποκτηθεί, αρκεί να την αναζητήσει κάποιος και να αγωνιστεί για να την αποκτήσει.

Όσο θα πετάει βάρη, κι όσο θα σπάει τα δεσμά που τον καθηλώνουν, τόσο περισσότερο θα νιώθει τη μαγνητική έλξη του Θείου Φωτός και θα αισθάνεται στην υπόστασή του τις ευεργετικές επιδράσεις του. Θα αρχίσει πλέον να κατανοεί ότι αξίζει πιο πολύ, από όσο πίστευε, το να παλέψει, το να αγωνιστεί για την απόκτηση της ελευθερίας αυτής, η οποία συνεπάγεται Θεία Γαλήνη και Απεραντοσύνη, συνεπάγεται επιστροφή στη Θεία Εκπόρευση, επιστροφή στο έδαφος το Πατρικό.

Συνοδοιπόροι είμαστε με τον ίδιο προορισμό...

Τα Χριστούγεννα δεν είναι μια εποχή του χρόνου, αλλά μια κατάσταση συνειδητοτητας του νου. Η δική μας Χριστοποίηση είναι ο τελικός προορισμός μας πάνω στην γη.

Το άστρο στην ανατολή, το οποίο ακολούθησαν οι 3 μάγοι,  είναι ο Σείριος. Το φωτεινότερο άστρο στον νυκτερινό ουρανό το οποίο στις 24 Δεκέμβρη ευθυγραμμίζεται με τα 3 φωτεινότερα αστέρια της ζώνης του Ωρίωνα. Οι 3 μάγοι και το φωτεινό άστρο Σείριος δείχνουν την ανατολή της 25ης Δεκέμβρη. Γι αυτό οι 3 μάγοι ακολουθούν το αστέρι στα ανατολικά, με σκοπό να εντοπίσουν την ανατολή, την γέννηση του ήλιου. Η παρθένος Μαρία είναι ο αστερισμός της παρθένου, γνωστός σαν «Virgo», η παρθένος. «Virgo» στα λατινικά σημαίνει παρθένος. 

Γύρω στις 25 Δεκέμβρη λαμβάνει χώρα το Χειμερινό Ηλιοστάσιο. Από το Θερινό στο χειμερινό Ηλιοστάσιο, οι μέρες μικραίνουν και γίνονται πιο κρύες και από την πλευρά του βόρειου ημισφαιρίου ο ήλιος φαίνεται να κινείται νότια και να γίνεται μικρότερος και αδύναμος. Οι μέρες μικραίνουν και το τέλος της σοδειάς έρχεται όσο πλησιάζουμε το χειμερινό Ηλιοστάσιο, συμβολίζοντας τον θάνατο για τους αρχαίους. Ήταν ο θάνατος του ήλιου. Και μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου ο θάνατος του ήλιου είναι πλήρως ορατός. Ο ήλιος που ταξίδευε νότια για 6 μήνες φτάνει στο χαμηλότερο σημείο του στον ουρανό.

  

Εδώ συμβαίνει κάτι παράξενο, ο ήλιος σταματάει να κινείται νότια, έτσι φαίνεται για τρεις μέρες και σε αυτή την τριήμερη παύση, ο ήλιος βρίσκεται πλησιέστερα στον σταυρό του νότου, στον αστερισμό «crux». Και μετά από αυτό το χρονικό διάστημα, στις 25 Δεκεμβρίου, ο ήλιος κινείται μία μοίρα, αυτή την φορά βόρεια, προμηνύοντας μεγαλύτερες μέρες, ζεστασιά και ζωντάνια. Και γι αυτό ειπώθηκε : Ο ήλιος πέθανε στον σταυρό, ήταν νεκρός για 3 μέρες για να αναστηθεί ξανά. Ο Ιησούς είναι ο ήλιος. Ο υιός του Θεού, το φως του κόσμου, ο ανατέλλων σωτήρας που θα έλθει ξανά όπως κάνει κάθε πρωί με την δόξα του θεού που πολεμά ενάντια στα έργα του σκότους.

Το παλαιότερον όνομα της Βηθλεέμ, προ της γεννήσεως του Κυρίου, ήτο Εφραθά, που στα εβραϊκά σημαίνει ‘‘γόνιμος’’. Αργότερα ονομάστηκε Βηθλεέμ, που στα εβραϊκά επίσης σημαίνει ‘‘Οίκος του άρτου’’.

‘‘Εγώ ειμί ο Άρτος της Ζωής’’, λέγει ο Κύριος (Ιωάν. στ΄ 35,48). ‘‘Εγώ ειμί ο Άρτος ο ζων, ο εκ του Ουρανού καταβάς’’ (Ιωάν. στ΄ 51).

Η Βηθλεέμ λοιπόν συμβολίζει το τόπο γεννησης της Ουσίας. Δείχνει το νευρικό κέντρο στο λάκκο του στομάχου, δια μέσου του οποίου η Παγκόσμια ουσία ενώνει τα εκλεπτυσμένα ή πνευματοποιημένα χημικά προϊόντα της σωματικής ουσίας. Δια μέσου αυτού του κέντρου βαθμιαία γεννιώνται τα στοιχεία εκείνα που τείνουν να κατασκευάσουν το Πνευματικόν σώμα του Χριστού-ανθρώπου. Στη Βηθλεέμ, το κέντρο Ουσίας στον άνθρωπο, μια ένωση Αγάπης και Σοφίας λαμβάνει χώρα και ο Χριστός εκδηλώνεται κατ’ Ουσίαν, εντός του ανθρώπου.

Ο Χριστός και ο Ιησούς δεν είναι συνώνυμα. Ο Χριστός δεν είναι ένα πρόσωπο, ο Χριστός είναι κατάσταση της συνείδησης. Ο Χριστός  είναι κατι πολύ περισσοτερο από το ονομα του Ιησου. Μια μέρα ο Ιησούς εξαφανίστηκε και ο Χριστός-συνείδηση κατέβηκε σ 'αυτόν. Οσοι είναι  σε αναμονή της  Δευτέρας Παρουσίας του Ιησού, μαλλον περιμενουν ματαια. Οσοι όμως μιλανε για ερχομο του Χριστου, ξερουν ότι η Χριστικη Συνειδητοτητα είναι εδώ, εχει γειωθει , όπως και πολλες φορες στο παρελθον. Είναι αφελεια να περιμενει κανεις τον Ιησου - τον ίδιο φορέα, την ίδια μορφή. Ο Ιησους δεν μπορεί να επαναληφθεί.

 Όταν ο Ιωάννης ο Βαπτιστής βάφτισε τον Ιησού στον Ιορδάνη ποταμό, η ιστορία λέει ότι ένα λευκο Φως  ήρθε από τον ουρανό, από το πουθενά - κανείς δεν είχε δει τέτοια λευκότητα και καθαρότητα - και Εκείνος κατέβηκε στον Ιησού.  Και από εκείνη τη στιγμή, ο Ιησούς δεν είναι πια ο Ιησούς - αυτός είναι ο Χριστός.  Χιλιαδες Δάσκαλοι έχουν υπαρξει από τοτε στην ίδια Χριστικη Συνειδηση. Το ίδιο συνέβη και με τον Βούδα κάτω από το δέντρο Bodhi: κάτι κατέβηκε σ 'αυτόν. Και μετά  δεν ήταν ο Γκαουτάμα Σιντάρτα - ήταν ο Βούδας. Αυτη είναι στην πραγματικότητα η  έννοια του Χριστού.

Ο Χριστός γεννιέται κάθε άγια στιγμή που ο νους σου αναγνωρίζει  ότι είσαι πνεύμα αθάνατο, απεριόριστο σε δύναμη και  αφθονια. Έτσι συνειδητοποιείς ότι τα Χριστούγεννα δεν είναι μια εποχή του χρόνου,  αλλά μια κατάσταση του νου σου.  Και μπορεις να εχεις προσβαση σ’ αυτη τη κατασταση συνειδητοτητας ανα πασα στιγμη.

Φωτεινά Χαρουμενα Χριστούγεννα με Αφθονια σε όλους, και σε όλα τα μηκη και πλατη του πλανήτη ! 

Ειρηνη οπου υπαρχει πολεμος, εντος η εκτος.

Χρόνια ευλογημενα με έναν φρέσκο και συνειδητο νου και με αγάπη για όλα τα πλάσματα!

.

Η ανελεήμονη Κραυγή

Κάθε άνθρωπος είναι θεάνθρωπος, σάρκα και πνεύμα· να γιατί το μυστήριο του Χριστού δεν είναι μονάχα μυστήριο μιας ορισμένης θρησκείας, είναι πανανθρώπινο· σε κάθε άνθρωπο ξεσπάει η πάλη Θεού κι ανθρώπου και συνάμα η λαχτάρα της φίλιωσης. Της περισσότερες φορές η πάλη αυτή είναι ασυνείδητη, βαστάει λίγο, δεν αντέχει μια αδύνατη ψυχή ν’ αντιστέκεται καιρό πολύ στη σάρκα· βαραίνει, γίνεται κι αυτή σάρκα, κι ο αγώνας παίρνει τέλος. Μα στους υπεύθυνους ανθρώπους που έχουν μερόνυχτα καρφωμένα τα μάτια τους στο ανώτατο Χρέος, η πάλη ανάμεσα στη σάρκα και στο πνεύμα ξεσπάει χωρίς έλεος και μπορεί να βαστάξει ως το θάνατο.

Όσο πιο δυνατή η ψυχή κι η σάρκα, τόσο κι η πάλη πιο γόνιμη κι η τελική αρμονία πιο πλούσια. Δεν αγαπάει ο Θεός τις αδύναμες ψυχές και τις αδύναμες σάρκες· το πνεύμα θέλει να παλέψει με δυνατή, γεμάτη αντίσταση σάρκα· είναι πουλί σαρκοβόρο, που ακατάπαυστα πεινάει, τρώει σάρκα και την εξαφανίζει αφομοιώνοντας την.

Πάλη ανάμεσα στη σάρκα και στο πνεύμα, ανταρσία κι αντίσταση, φίλιωση και υποταγή, και τέλος, ανώτατος σκοπός της πάλης, η ένωση με το Θεό, να ο ανήφορος που πήρε ο Χριστός και μας καλεί να πάρουμε κι εμείς, ακολουθώντας τα αιματωμένα του αχνάρια.

Πώς να κινήσουμε κι εμείς για την ανώτατη αυτή κορφή, όπου, πρωτότοκος Υιός της σωτηρίας, έφτασε ο Χριστός; Να το ανώτατο χρέος του αγωνιζόμενου ανθρώπου.

Ανάγκη λοιπόν, για να μπορούμε να τον ακολουθήσουμε, βαθιά να ξέρουμε τον αγώνα του, να ζήσουμε την αγωνία του, πως νίκησε τις ανθισμένες παγίδες της γης, πως θυσίασε τις μεγάλες και τις μικρές χαρές του ανθρώπου κι ανέβηκε, από θυσία σε θυσία, από άθλο σε άθλο, στην κορυφή της άθλησης, στο Σταυρό.

Γιατί ο Χριστός, για ν’ ανέβει στην κορυφή της θυσία, στο Σταυρό, στην κορυφή της εξαύλωσης, στο Θεό, πέρασε όλα τα στάδια του αγωνιζόμενου ανθρώπου. Όλα – και γι’ αυτό κι πόνος του μας είναι τόσο γνώριμος και τον πονούμε, κι η τελική νίκη του μας φαίνεται τόσο και δικιά μας μελλούμενη νίκη. Ό,τι είχε βαθιά ανθρώπινο ο Χριστός μας βοηθάει να τον καταλάβουμε και να τον αγαπήσουμε και να παρακολουθούμε τα Πάθη του, σαν να’ταν δικά μας πάθη. Αν δεν είχε μέσα του το ζεστό ανθρώπινο στοιχείο, δε θα μπορούσε ποτέ με τόση σιγουράδα και τρυφερότητα ν’ αγγίξει την καρδιά μας. Αγωνιζόμαστε κι εμείς, τον βλέπουμε κι αυτόν να αγωνίζεται και παίρνουμε κουράγιο· βλέπουμε, δεν είμαστε ολομόναχοι στον κόσμο, αγωνίζεται κι αυτός μαζί μας.

Η κάθε στιγμή του Χριστού είναι αγώνας και νίκη. Νίκησε την ακαταμάχητη γοητεία της απλής ανθρώπινης χαράς, νίκησε όλους τους πειρασμούς, μετουσίωνε ολοένα τη σάρκα σε πνεύμα κι ανηφόριζε. Κάθε εμπόδιο στην πορεία του γίνονταν αφορμή κι ορόσημο νίκης· έχουμε πια ένα πρότυπο μπροστά μας που μας ανοίγει τον δρόμο και μας δίνει κουράγιο.

Φυσάει ουρανού και γης και μέσα στην καρδιά μας και στην καρδιά του κάθε ζωντανού μια γιγάντια πνοή, που τη λέμε Θεό. Μια Κραυγή μεγάλη. Το φυτό ήθελε ασάλευτο να κοιμάται δίπλα στα λιμνασμένα νερά· μα η Κραυγή τινάζονταν μέσα του, του ταρακουνούσε τις ρίζες: «Φεύγα, αμόλα τη γης, περπάτα!» Αν το δέντρο μπορούσε να στοχαστεί και να κρίνει, θα φώναζε: «Δε θέλω, που με σπρώχνεις; Ζητάς τ’ αδύνατα!» Μα η Κραυγή ταρακουνούσε τις ρίζες, ανήλεη, φώναζε: «Φεύγα, αμόλα τη γης, περπάτα!»

Φώναζε χιλιάδες αιώνες· και να, πεθυμώντας, αγωνιώντας, η ζωή ξέφυγε από το ασάλευτο δέντρο, λυτρώθηκε.

Πρόβαλε το ζώο, βολεύτηκε μέσα στα νερά, μέσα στη λάσπη, σκούληκας. «Καλά είμαι εδώ, ησυχία, ασφάλεια, δεν το κουνώ!»

Μα η φοβερή Κραυγή καρφώθηκε ανήλεη απάνω στα νεφρά του: «Φεύγα από τη λάσπη, σηκώσου ορθός, γέννησε ανώτερό σου! – Δε θέλω, δεν μπορώ! Εσύ δεν μπορείς, μα εγώ μπορώ· σήκω απάνω!»

Χιλιάδες αιώνες, και να, ξεπρόβαλε, τρεμάμενος απάνω στ’ άπηχτα ακόμα πόδια του, ο άνθρωπος.

Ένας Κένταυρος ο κόσμος· τ’ αλογίσια πόδια είναι καρφωμένα στη γης, μα το σώμα του, από το στήθος ως το κεφάλι, το τυραννάει και το δουλεύει η ανελεήμονη Κραυγή· μάχεται, χιλιάδες πάλι αιώνες, να βγει από το θηκάρι του ζώου, σαν σπαθί. Μάχεται, αυτός είναι ο καινούργιος του αγώνας, να βγει κι απ’ το θηκάρι του ανθρώπου.

«Που να πάω; φωνάζει απελπισμένος ο άνθρωπος· έφτασα στην κορφή· παραπέρα το χάος.

– Παραπέρα είμαι εγώ· σηκώσου απάνω !»

Κάθε πράγμα είναι Κένταυρος· αν δεν ήταν, ο κόσμος θα σάπιζε ακίνητος και στείρος.

Νίκος Καζαντζάκης

Αναφορά στον Γκρέκο

Συνοδοιπόροι είμαστε με τον ίδιο προορισμό...

Το άνθος του λωτού

Διανύουμε μια ιδιαίτερα σκοτεινή περίοδο και θα γίνεται όλο και πιο σκοτεινή, εκτός αν ο καθένας ανάψει μέσα του ένα φως και αρχίσει να το εκπέμπει γύρω του. Αν ο καθένας δεν αρχίσει να μοιράζει τη φλόγα του βοηθώντας τους συνανθρώπους του υλικά, συναισθηματικά, νοητικά, πνευματικά, με όποιον τρόπο τέλος πάντων μπορεί, η αυγή δεν πρόκειται να έλθει με μαγικό τρόπο. Κανένας Θεός έξω από εμάς δεν πρόκειται να μας βοηθήσει. Θα πρέπει λοιπόν να επαγρυπνούμε συνεχώς και να καταβάλλουμε αδιαλείπτως κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να βοηθήσουμε τη συνείδησή μας να εξελιχτεί.

Είναι ένας μεγάλος αγώνας ενάντια στο σκοτάδι, αλλά και μια μεγάλη ευκαιρία, και πρόκληση και ενθουσιασμός. Θα πρέπει να γίνεται με χαρούμενη διάθεση, με τραγούδι και με χορό, επειδή μόνο με αυτό τον τρόπο μπορούμε να φέρουμε την αυγή στην ανθρωπότητα και να σκορπίσουμε το σκοτάδι που πυκνώνει ολοένα και περισσότερο.

Υπάρχει ένας κοσμικός νόμος ο οποίος λέει: «Μόνο μέσα από τη λάσπη μπορεί να προβάλει το νούφαρο». Οι περισσότεροι πολιτικοί που μας κυβερνούνε σήμερα αλλά δυστυχώς και μεγάλο μέρος των ιερέων όλων των θρησκειών αρκούν για τη δημιουργία αρκετής λάσπης. Αυτό που θα πρέπει να κάνουμε τώρα είναι να μεγαλώσουμε λωτούς. Δεν πρέπει να πνιγούμε μέσα στη λάσπη τους που καθημερινά μας ρίχνουν αλλά να σπείρουμε τους σπόρους από τους οποίους θα προκύψουν οι λωτοί.

Ο σπόρος του λωτού είναι ένα θαύμα. Μεταμορφώνει τη λάσπη στο πιο όμορφο λουλούδι. Στην Ανατολή ο λωτός αντιμετωπιζόταν σχεδόν ως αντικείμενο λατρείας για δυο λόγους. Ο ένας είναι ότι προβάλλει μέσα από τη λάσπη. Η αγγλική λέξη human, άνθρωπος, σημαίνει απλά χώμα. Ο Θεός έπλασε τα ανθρώπινα όντα από χώμα που το έκανε λάσπη. Στη λάσπη όμως υπάρχει και η πιθανότητα να αναπτυχθεί το άνθος του λωτού. Είναι ένα μεγάλο λουλούδι και ανοίγει τα πέταλά του μόνο όταν ανατέλλει ο ήλιος, και τα πουλιά αρχίζουν να τραγουδούν, και ο ουρανός γεμίζει χρώματα. Καθώς πέφτει το σκοτάδι και ο ήλιος δύει, κλείνει ξανά τα πέταλά του. Είναι εραστής του φωτός.

Κατά δεύτερο λόγο τα πέταλά του, ακόμη και τα φύλλα του, είναι τόσο βελούδινα, που κατά τη διάρκεια της νύχτας δροσοσταλίδες συγκεντρώνονται στα πέταλα, επάνω στα φύλλα. Στο πρώτο φως του ήλιου, αυτές οι δροσοσταλίδες λάμπουν σαν μαργαριτάρια, και ακόμη πιο όμορφα από αυτά, καθώς δημιουργούν ουράνια τόξα γύρω τους. Το πιο όμορφο πράγμα όμως είναι ότι ενώ ξεκουράζονται επάνω στα πέταλα και στα φύλλα, οι δροσοσταλίδες δεν ακουμπούν το φύλλο. Έρχεται μια λεπτή αύρα και κυλούν πίσω στο νερό, χωρίς να αφήσουν κανένα ίχνος.

Το άνθος του λωτού υπήρξε συμβολικό στην Ανατολή, επειδή η Ανατολή λέει ότι θα πρέπει να ζήσεις στον κόσμο, αλλά να παραμείνεις ανεπηρέαστος από αυτόν. Θα πρέπει να μένεις μέσα στον κόσμο, αλλά ο κόσμος να μη μένει μέσα σου. Θα πρέπει να διασχίζεις τον κόσμο χωρίς να φέρεις μέσα σου κάποια εντύπωση, κάποια επίπτωση, κάποια γρατζουνιά. Εάν ως τη στιγμή του θανάτου σου μπορείς να πεις ότι η συνείδησή σου είναι το ίδιο αγνή και αθώα, όπως και κατά τη γέννησή σου, τότε έχεις ζήσει μια θρησκευόμενη ζωή, μια πνευματική ζωή.

Ως εκ τούτου το άνθος του λωτού αποτέλεσε ένα σύμβολο του πνευματικού τρόπου ζωής. Μεγαλώνει μέσα στη λάσπη και ωστόσο παραμένει ανέγγιχτο. Είναι ένα σύμβολο του μετασχηματισμού. Η λάσπη μετασχηματίζεται σο πιο όμορφο και πιο ευαίσθητο λουλούδι που γνώρισε ποτέ ο πλανήτης. Ο Βούδας αγαπούσε τόσο πολύ τον λωτό που έκανε λόγο για τον «παράδεισο του λωτού»

Με τον βαθύ διαλογισμό μας και την ευγνωμοσύνη απέναντι στο γεγονός της ύπαρξής μας, είναι πιθανό η γη να αναπτύσσεται με περισσότερη συναίσθηση, με περισσότερα λουλούδια. Μπορεί να γίνει ένας παράδεισος των λωτών. Απαιτείται όμως ένας δύσκολος αγώνας για μια μεγάλη επανάσταση στην ανθρώπινη συνείδηση, και ο καθένας καλείται να λάβει μέρος στην επανάσταση αυτήν. Ας συνεισφέρουμε με ό,τι μπορούμε. Όλη η ζωή μας θα πρέπει να αφιερωθεί στην ιδέα της επανάστασης. Δε θα έχουμε άλλη ευκαιρία, άλλη πρόκληση για τη δική μας πρόοδο και την πρόοδο αυτού του όμορφου πλανήτη.

Συνοδοιπόροι είμαστε με τον ίδιο προορισμό...

Ο μύθος του Νάρκισσου

Στην αρχαιότητα ο Νάρκισσος ήταν μυθικό πρόσωπο, γιoς του Κηφισού και της νύμφης Λειριώπης. Ήταν ονομαστός για τη σπάνια ομορφιά του και υπάρχουν διάφορες παραδόσεις γι’ αυτόν. Σύμφωνα με μία από αυτές ο νέος ήταν τόσο όμορφος που τον είχαν ερωτευθεί όλες οι νύμφες του δάσους. Εκείνος όμως τις αγνοούσε και αυτοθαύμαζε το καθρέφτισμά του στο νερό. Οι Θεοί αποφάσισαν να τον τιμωρήσουν και κάποια μέρα έπεσε στο νερό και πνίγηκε. Απόμεινε όμως ένα λευκό λουλούδι με χρυσό στεφάνι στο κέντρο να τον θυμίζει.

Το παραμύθι του Νάρκισσου είναι η αλληγορία του ανθρώπου που γίνεται θύμα του κόσμου. Ο Νάρκισσος δεν ερωτεύεται τον εαυτό του αλλά την αντανάκλαση του ειδώλου του στο νερό, χωρίς να συνειδητοποιήσει ότι αυτό είναι μόνο μια εικόνα.

Το να ερωτεύεσαι κάτι έξω από σένα, ξεχνώντας τον εαυτό σου, σημαίνει ότι χάνεσαι στις δαιδαλώδεις διαδρομές ενός κόσμου που εξαρτάται… σημαίνει ότι λησμονείς ότι είσαι ο μοναδικός δημιουργός της προσωπικής σου πραγματικότητας…

Δεν υπάρχει ένας κόσμος έξω από εμάς. Όλα αυτά που συναντάμε, που βλέπουμε, όλα αυτά που αγγίζουμε, αντανακλούν εμάς. Οι άλλοι, τα γεγονότα, οι περιστάσεις της ζωής ενός ανθρώπου αποκαλύπτουν την κατάστασή του.

Τον κόσμο τον δημιουργείς εσύ κάθε στιγμή! Η πηγή όπου ο Νάρκισσος καθρεπτίζεται είναι ο εξωτερικός κόσμος. Αν πιστέψεις ότι είναι αληθινός και στηριχθείς σε αυτόν, τότε εξαρτάσαι από την σκιά σου… Από δημιουργός γίνεσαι δημιούργημα, από ονειρευτής γίνεσαι ονειροπόλημα, από αφεντικό γίνεσαι σκλάβος, μέχρι να σε πνίξει το ίδιο σου το δημιούργημα.

Η πτώση του Αδάμ και της Εύας από την Εδέμ συμβαίνει κάθε στιγμή. Κάθε στιγμή είμαστε έρμαια της περιγραφής του κόσμου… όποτε ξεχνάμε ότι είμαστε οι δημιουργοί, μας διώχνουν από τον Παράδεισο. Το δημιούργημα τότε εξεγείρεται και αντεπιτίθεται εναντίον μας… Αυτό είναι το προπατορικό αμάρτημα, το ασυγχώρητο, θανατηφόρο αμάρτημα: να αντικαθιστάς το αίτιο με το αποτέλεσμα.

Ένας ακέραιος, αληθινός άνθρωπος… είναι έτσι γιατί είναι κυρίαρχος του εαυτού του… Παρόλο τον φαινομενικό δυναμισμό των γεγονότων και την ποικιλία των καταστάσεων, αυτός γνωρίζει, ότι ο κόσμος είναι ο καθρέφτης του…

Καλό ή κακό, ωραίο ή άσχημο, σωστό ή λανθασμένο, αυτό που ο άνθρωπος συναντάει είναι μόνο η αντανάκλασή του και όχι η πραγματικότητα. Καθένας δρέπει πάντα τον εαυτό του και μόνο… Εσύ είσαι ο σπόρος και η συγκομιδή…

Για τον λόγο αυτό όλες οι ιστορικές επαναστάσεις απέτυχαν… προσπάθησαν να αλλάξουν τον κόσμο απέξω… πίστεψαν αληθινή την εικόνα της πηγής…

Για αιώνες ο άνθρωπος σκάλιζε την οθόνη του κόσμου πιστεύοντας ότι μπορεί να αλλάξει τις εικόνες της ταινίας που ο ίδιος προβάλλει.

Όποιος εξαρτάται από τον κόσμο παραμένει γητευμένος στις χαμηλότερες περιοχές της ύπαρξης. Μια ολόκληρη ζωή έψαχνες για ασφάλειες και εφήμερες ικανοποιήσεις έξω από τον εαυτό σου… συνεχώς αμφιταλαντευόμενος μεταξύ φόβου και ελπίδας… που είναι οι ρίζες της εξάρτησης…

Αποσπάσματα από το βιβλίο "Η σχολή των Θεών" του Stefano D’Anna

Το σύμπαν είναι τέλειο έτσι ακριβώς όπως είναι.

Το μόνο που πρέπει να αλλάξει είσαι εσύ !

Συνοδοιπόροι είμαστε με τον ίδιο προορισμό...