Το σπήλαιο στην Πολιτεία του Πλάτωνα

Όσοι από σας έτυχε να διαβάσουν για τον μύθο του σπηλαίου του Πλάτωνα και στη συνέχεια για την ανάλυσή του από τον ίδιο φιλόσοφο, θα κατάλαβαν ότι ο Πλάτωνας αναφερόταν αλληγορικά για την ψευδαίσθηση που έχει ο άνθρωπος για τον κόσμο στον οποίο ζει. Με το μύθο αυτό ο Πλάτωνας κάνει περισσότερο κατανοητή τη θεωρία των ιδεών, οι οποίες είναι ο πραγματικός κόσμος, αιώνιος και άφθαρτος, ενώ ο κόσμος που αντιλαμβανόμαστε είναι δημιουργημένος βάσει του ιδεατού, φθαρτός, μεταβαλλόμενος και πλασματικός (γι’ αυτό λέει ότι έβλεπαν τις σκιές των περαστικών κι όχι τους ίδιους).

Το σπήλαιο συμβολίζει τον κόσμο των αισθητών πραγμάτων στον οποίο ζουν οι άνθρωποι. Μέσα στο σπήλαιο υπήρχαν δέσμιοι, οι οποίοι έβλεπαν τις σκιές που προέρχονταν, από την αντανάκλαση της φωτιάς και των αντικειμένων που βρίσκονταν πίσω τους και νόμιζαν ότι αυτοί είναι η πραγματικότητα. Οι δεσμώτες είναι κοινοί άνθρωποι που έχοντας εθιστεί στις απατηλές παραστάσεις των αισθητών πραγμάτων ζουν μέσα στο ψέμα.

Οι αλυσίδες συμβολίζουν τις αισθήσεις και τις ελαττωματικές καταστάσεις των ανθρώπων που τους κρατούν δέσμιους και τους υποχρεώνουν να παρατηρούν μόνο τα απατηλά είδωλα των αληθινών όντων, των ιδεών. Και μιας και ήταν αλυσοδεμένοι και δεν μπορούσαν να βγουν από το σπήλαιο, αγνοούσαν τον Ήλιο, δηλαδή την πραγματικότητα πίσω από τα φαινόμενα. Και μας λέει ο Πλάτωνας ότι αν μετέφεραν βίαια έναν από τους δεσμώτες έξω από το σπήλαιο και αυτός έβλεπε τον ήλιο για πρώτη φορά, θα πονούσαν τα μάτια του, γιατί δεν θα είχε συνηθίσει το πραγματικό φως, αφού μέσα στο σπήλαιο όπου ζούσε ήταν σκοτεινά και φωτιζόταν μόνο από μια φωτιά, και θα ήθελε να επιστρέψει στη σιγουριά του σπηλαίου.

Ο δεσμώτης που δραπέτευσε, είναι αυτός που κάποια στιγμή με τη δύναμη του νου του αντιλήφθηκε την απατηλότητα των αισθήσεων και την παραμόρφωση που του επιβάλλουν οι ελαττωματικές του καταστάσεις και κατάφερε να συλλάβει την πραγματικότητα, συγκεχυμένα στην αρχή, αλλά μετά βλέποντας όλο και καλύτερα , καθώς γινόταν όλο και σαφέστερο σε αυτόν πως είναι ο κόσμος. Οι άλλοι κρατούμενοι δεν ήταν σε θέση να τον πιστέψουν, γιατί δέχονταν ως αληθινό αυτό που παρείχαν οι αισθήσεις τους και η ελαττωματική τους προσωπικότητα.

Ο απελεύθερος δεσμώτης, είναι ο φιλόσοφος, ο οποίος βλέπει τα ίδια τα όντα, τις ιδέες, και τις πραγματικές καταστάσεις, και όχι τα θαμπά είδωλα τους ...

Συνοδοιπόροι είμαστε με τον ίδιο προορισμό