"Μαύρο και Δαγκωτό"

Προεκλογική περίοδο διανύουμε και τις τελευταίες μέρες βομβαρδιζόμαστε στην τηλεόραση για τα debate και τις τηλεμαχίες. Έτσι είπα να γράψω ένα ανάλαφρο άρθρο σχετικό με το κλίμα. Αλήθεια ξέρετε από πού βγήκε η έκφραση «Μαύρο και Δαγκωτό»;

Όπως όλοι γνωρίζουμε η παραπάνω έκφραση χρησιμοποιείται συνήθως σε εκλογικές περιόδους όταν θέλουμε να δηλώσουμε τη δυσαρέσκειά μας στο πρόσωπο κάποιου υποψηφίου και έχει χιλιοειπωθεί και στις παλιές καλές ελληνικές ταινίες όπως αυτή με τον «Μαυρογιαλούρο».

Για πρακτικούς λόγους από το 1844 και για 80 περίπου χρόνια, όταν ακόμη η ψήφος ήταν κατ’ εξοχήν ανδρικό προνόμιο, οι ψηφοφόροι καλούντω να επιλέξουν ανάμεσα στους υποψήφιους βουλευτές ρίχνοντας στην ψηφοδόχο (κάλπη) ένα σφαιρικό μολύβδινο αντικείμενο (μπαλάκι).Υπήρχαν τόσες κάλπες όσοι και οι υποψήφιοι. Ο ψηφοφόρος έβαζε μέσα στην κάλπη που εκείνη την εποχή δεν ήταν διαφανής όλο το χέρι και έριχνε το σφαιρίδιο είτε δεξιά είτε αριστερά.. Η κάλπη δηλαδή ήταν χωρισμένη στα δύο και ο ψηφοφόρος καλούνταν να ρίξει το σφαιρίδιο ανάλογα με την προτίμησή του, στη δεξιά πλευρά της ψηφοδόχου, που εξωτερικά ήταν βαμμένη λευκή, ή στην αριστερή, που εξωτερικά ήταν βαμμένη μαύρη. Αν το σφαιρίδιο έπεφτε στη δεξιά πλευρά, η ψήφος ήταν θετική, αν έπεφτε στην αριστερή, η ψήφος ήταν αρνητική.

Γ. Σουρής έχει γράψει στο «Ρωμηό» τους ακόλουθους χαρακτηριστικούς στίχους, για κάποια διάλυση Βουλής, που την ακολουθούσαν εκλογές:
«Νέα διάλυσις Βουλής
Αγγέλματα χαράς τρελής,
ανέλπιστα και αιφνίδια.
Διάλυσιν κηρύξετε
Και τα τουφέκια ρίξετε
Και πάρτε τα σφαιρίδια.»

Με τον τρόπο αυτόν οι εκλογείς μπορούσαν να ικανοποιήσουν όλες τις πλευρές, αφού είχαν τη δυνατότητα να «ασπρίσουν» όλους τους υποψηφίους όλων των κομμάτων. Φανταστείτε να ψηφίζεις με θετική λευκή ψήφο και τα δυο μεγάλα κόμματα ας πούμε, ρίχνοντας το σφαιρίδιο στη δεξιά λευκή πλευρά της αντίστοιχης φηφοδόχου. Έτσι τα έχεις καλά και με όλους και περιμένεις το ρουσφέτι σου και από τους δυο.

Βέβαια, υπήρχε και η άλλη επιλογή : η δυνατότητα να τους «μαυρίσουν». Οι παροιμιώδεις εκφράσεις «έφαγε μαύρο» και «τον μαύρισα» σχετίζονται με τη χρήση των σφαιριδίων κατά τη διαδικασία της ψηφοφορίας.

Συχνά ήταν τέτοιος ο φανατισμός, που πολλοί ψηφοφόροι - που προφανώς είχαν λόγους να «φαίνεται» η ψήφος τους - το «έριχναν δαγκωτό», δηλ. δάγκωναν το σφαιρίδιο δυνατά πριν το ρίξουν στην κάλπη. Έτσι έκαναν κατά κάποιο τρόπο την ψήφο τους φανερή.!

Δηλαδή οι ψηφοφόροι που είχαν ιδιαίτερο άχτι σε κάποιους πολιτευτές και για να δηλώσουν την αγανάκτησή τους πριν ρίξουν το μολυβδένιο σφαιρίδιο στην κάλπη το δάγκωναν. Άλλοι πάλι, επιχρύσωναν το σφαιρίδιό τους εκφράζοντας τη λατρεία τους στον συγκεκριμένο υποψήφιο. Κατάλοιπο του τρόπου της ψηφοφορίας, που γίνονταν με τα σφαιρίδια, είναι και η φράση των ψηφοφόρων: «Μαύρο και δαγκωτό»! Εννοώντας, ότι έριξαν το σφαιρίδιο στο μαύρο μέρος της κάλπης. Ή αντίστροφα, «τον έβγαλα ασπροπρόσωπο»!