«Η ελευθερία της σκέψης είναι τροφή της ψυχής» - Βολταίρος

Δεξιά στο μπλογκ αυτή η φράση του Βολταίρου «Η ελευθερία της σκέψης είναι τροφή της ψυχής» πάντα μου κέντριζε το ενδιαφέρον.
H ελευθερία της σκέψης δεν είναι θέμα που θα έπρεπε να τίθεται υπό διαπραγμάτευση ειδικά κατά την εποχή του πληροφοριακού καταιγισμού που διανύουμε. Το ζήτημα είναι κατά πόσον η ελευθερία είναι όντως ελευθερία ή απλώς παρουσιάζεται ως τέτοια.
Από πολύ παλιά οι άνθρωποι ακολούθησαν δυο δρόμους: (α) αναγνώρισαν την ανάγκη ως οδηγό για τις κινήσεις εκείνες όπου η φύση υποδεικνύει (αναζήτηση των αναγκαίων για τη ζωή). (β) πέρα από τα όρια της ανάγκης ελευθερώνεται ο νους σε όλους τους τομείς της δράσης του: γνωσιακό, ηθικό, αισθητικό (θεωρία και πράξη του ωραίου) μεταφυσικό, χωρίς να παραβλέπει –όπου υπάρχουν- τις μορφές και τα όρια

της πραγματικότητας.

Έτσι:
α΄. Στο γνωσιακό επίπεδο: η γνώση των φυσικών πραγμάτων και των φυσικών δυνάμεων και φαινομένων είναι αναγκαία για τη ζωή, δεν ησυχάζει ο νους αν δε βρει την αιτία των φαινομένων, ώστε να μπορεί τη γνώση αυτή να την αξιοποιεί πρακτικά. Από την αναγνώριση των φαινομένων της άνωσης ως την ανάγνωση του DNA η γνώση είναι θεωρητική αναζήτηση που μπαίνει στην υπηρεσία πρακτικών αναγκών της ζωής. Αλλά και σ’ αυτή την πορεία του ο νους υπερβαίνει τα όρια της ανάγκης και απολαμβάνει την ελευθερία του: «η γεννήσασα φύσις αμηχάνους ηδονάς προσφέρει τοις δυναμένοις ζητείν τας αιτίας» (Η αναζήτηση της αλήθειας μέσα σε κλίμα ελευθερίας γίνεται ηδονή, χαρά, απόλαυση νοητική, συνειδησιακή).
β΄. Επίσης ο νους αναζητεί την ελευθερία του στους άλλους τομείς συνειδησιακής δραστηριότητας: στην Ηθική, στην Αισθητική (Τέχνη), στη Μεταφυσική, (όπου εντάσσεται και η Θρησκεία). Για ένα πρόσθετο λόγο που είναι ιδιαίτερα εμφανής στον τομέα της Ηθικής: χωρίς την προϋπόθεση της Ελευθερίας δεν είναι νοητή η έννοια της ευθύνης, που με τη σειρά της αποτελεί προϋπόθεση για την απονομή επαίνου ή μομφής στο άτομο που έπραξε ή παρέλειψε κάτι και για το οποίο θεωρούμε το άτομο υπεύθυνο, γιατί ήταν ελεύθερο.
Γενικότερα στον τομέα της πνευματικής αναζήτησης του ανθρώπου και της εξέλιξης της ψυχής του σημαντική είναι η χωρίς περιορισμούς δυνατότητα του ανθρώπου να οδηγήσει τον εαυτό του στην ανώτερη επίτευξη της κατανόησής της ανθρώπινης φύσης και της Φύσης ή του Σύμπαντος γενικότερα. Βασική προϋπόθεση για την εκδήλωση της Αναζήτησης στο πεδίο της ανθρώπινης πρακτικής είναι η πεποίθηση ότι ο Άνθρωπος χαρακτηρίζεται από δυνατότητες που και θα πρέπει να είναι απόλυτα Ελεύθερος να τις ανιχνεύσει και να τις "χειριστεί" στο έπακρο όπως η φύση του καθενός μας υπαγορεύει και υποδηλώνει.
Η Φιλοσοφική Αναζήτηση θα μπορούσε να δώσει λύση σε αυτό το διαφαινόμενο Αδιέξοδο του Πολιτισμού μας: Δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι έχει αποδειχτεί περίτρανα πως η βελτίωση της κοινωνίας ξεκινά πάντα από την βελτίωση του κάθε ανθρώπου. Δυστυχώς φαίνεται πως αυτό το πολύτιμο ιστορικό Μάθημα κινδυνεύουμε να το ξεχάσουμε, συνολικά ως Ανθρωπότητα.

Απαραίτητη προϋπόθεση γι αυτή είναι ο στοχασμός και η έκφραση, η μελέτη των φαινομένων, η παρατήρηση της φύσης και προπάντως η ενδοσκόπηση, απαλλαγμένα από λογοκρισίες, δογματισμούς και προκαταλήψεις. Είναι ένας μοναχικός δρόμος που απαιτεί κόπο, γνώση, υπομονή και επιμονή!