Οι επτά νόμοι της πνευματικής εξαπάτησης και τα επτά αντίδοτά τους

Ένας πρακτικός οδηγός για το ξεσκέπασμα των παγίδων, που στήνουν επιτήδειοι "πνευματικοί" επιχειρηματίες που πουλάνε κάλπικες ελπίδες σε ευκολόπιστους και νωχελικούς καταναλωτές ονείρων.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΑΤΗ

Ονομάζουμε "μεγάλη απάτη", ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο το οποίο συναντά κανείς στην εκμάθηση της τέχνης της ζωής. Η μεγάλη απάτη διαποτίζει όλους τους τομείς της κοινωνίας. Προϊόντα κατασκευασμένα με τρόπο ώστε να είναι γρήγορα για πέταμα, αντικείμενα ή εμπορεύματα πανάκριβα και κατ'ουσίαν άχρηστα ή για μια μέρα, αν όχι βλαβερά, ψευδεπίγραφα κάθε είδους. Όλα αυτά προωθούνται με μια διαφημιστική προπαγάνδα, που αδίστακτα χρησιμοποιεί τη γνώση της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας, της νευροφυσιολογίας, σε συνδυασμό με τις πιο εκλεπτυσμένες υπνωτικές τεχνικές των multimedia, "Hypnotic Marketing"! Η πραγματική αξία ενός προϊόντος κατανάλωσης εκμηδενίζεται από τη φίρμα και από τις διαστάσεις της πολυεθνικής εταιρείας που το παράγει. Πώς θα μπορούσε όμως να είναι διαφορετικά σε ένα σύστημα του οποίου η βασική αρχή είναι εκείνη της παραγωγής σύμφωνα με το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος και όχι με τη μεγαλύτερη χρησιμότητα για τον άνθρωπο;

Στο χώρο της μεταφυσικής φιλοσοφίας και μεταφυσικής λογοτεχνίας η παραποίηση, η πλαστογράφηση και η εξαπάτηση φθάνουν στο απόγειο! Ο μέσος καταναλωτής αυτών των προϊόντων δεν είναι συχνά σε θέση να διακρίνει το αυθεντικό από το προσποιητό και το ψεύτικο. Ο μέσος αποδέκτης υποκύπτει εύκολα στη σαγηνευτική διαφημιστική εκστρατεία, που ξέρει να διαμορφώνει επιδέξια τις προτιμήσεις και τις επιλογές του κοινού. Και αν ο συγγραφέας ενός βιβλίου είναι έξυπνος, τολμηρός, πνευματικός, δεν έχει καμία σημασία για την αγορά που την ενδιαφέρουν οι δείκτες εμπορικότητας. Εάν αντίθετα ένα άτομο είναι μια μετριότητα, αλλά σε αντιστάθμισμα προσφέρει συνεχώς τεράστιους τίτλους στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, δεν έχει σημασία εάν είναι νάρκισσος, ένα άτομο βίαιο και χωρίς ηθικούς φραγμούς : φτάνει να έχει λίγο ταλέντο για να γίνει ο δημοσιογράφος της μόδας, ο καλλιτέχνης της στιγμής, ο συγγραφέας του συρμού. Η πραγματική αξία ενός ανθρώπου ενδιαφέρει ελάχιστα, όπως ελάχιστα μετράει η αποτελεσματικότητα ενός απορρυπαντικού ή μιας οδοντόπαστας. Τα ινδάλματα σήμερα, όπως και διάφορα διαφημιστικά σποτ, κατασκευάζονται στο τραπέζι (ή καλύτερα στο κομπιούτερ), από διαφημιστές, παραγωγούς, εκδότες, καναλάρχες και διαπλεκόμενα συμφέροντα. Και ξαφνικά ένα αστέρι γεννιέται και γίνεται ένας συγγραφέας, ένας ζωγράφος ή ένας διάσημος τραγουδιστής, όπως ένα απορρυπαντικό που θεωρείται το καλύτερο γιατί το όνομά του έχει χαραχτεί στη μνήμη του τηλεθεατή. Είναι αυτονόητο ότι αυτά τα φαινόμενα ανέκαθεν υπήρχαν, σήμερα όμως με τα σύγχρονα Μας-Μήντια, το φαινόμενο έχει προσλάβει τεράστιες διαστάσεις.

Η ΣΥΝΕΧΩΣ ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΗ ΑΠΑΤΗ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ,ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑΣ

Σ' αυτό το χώρο δεν έχουν απομείνει λέξεις που δεν έχουν υποτιμηθεί, φθαρεί και καταχραστεί. Έννοιες όπως "εσωτερική εμπειρία", "ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού", "αυτοπραγμάτωση", ανώτερες καταστάσεις συνείδησης, διαλογισμός, οραματισμός, βιοενέργεια και άλλες ανατολικής προέλευσης όπως κάρμα, ντάρμα, yoga, prana., έχουν ξεπουληθεί για εμπορικούς λόγους.
Κάθε λέξη και έννοια αποκτά την σημασία της : 1) Από τα συμφραζόμενα, 2) Από τις προθέσεις εκείνου που τη χρησιμοποιεί και 3) Από την ποιότητα και την κατανόηση του ατόμου που τη χρησιμοποιεί ( μια αλήθεια σε ψεύτικο στόμα είναι ψέμα).
Όταν μιλάμε για "εξαπάτηση", αυτό δε σημαίνει αναγκαστικά ότι οι ηγέτες και οι οπαδοί διαφόρων κινημάτων είναι συνειδητά απατεώνες και ότι θεληματικά εξαπατούν την κοινή γνώμη. Αυτό μπορεί να είναι αληθές για μερικούς, ενώ άλλοι μπορεί να πιστεύουν ότι κάνουν μια σπουδαία πράξη και να είναι βέβαιοι για την πνευματική προσφορά τους ...; Κοινωνικά είναι πιο επικίνδυνη η εξαπάτηση εκείνου που με καλή την πίστη την πιστεύει και την εφαρμόζει (φονταμενταλιστές, ιντεγκραλιστές, φανατικοί, κοντόφθαλμοι και ημιμαθείς κάθε είδους). Είναι εμφανές ότι οι διάφοροι "έμποροι της υγείας και της ευτυχίας" περιορίζονται να ικανοποιούν την ευρέως διαδεδομένη ζήτηση σ' αυτό το χώρο, σε συνδυασμό με τη δυσαρέσκεια από τις επιθετικές, μη-ολιστικές μεθόδους της παραδοσιακής ιατρικής. Πολλά μπερδεμένα και ανασφαλή άτομα είναι σε αναζήτηση απαντήσεων που θα τους δώσουν χαρά, ηρεμία και που θα τους υποδείξουν τον τρόπο να καταλάβουν τον εαυτό τους και να θεραπευτούν αρκεί τα "αντίδοτα" να είναι : 1) Ευκολοχώνευτα, 2) Να απαιτούν μια ελάχιστη προσπάθεια και αν γίνεται καμία προσπάθεια και πάνω απ' όλα να υπόσχονται άμεση αποτελεσματικότητα! ΕΥΚΟΛΑ-ΓΡΗΓΟΡΑ-ΣΙΓΟΥΡΑ.

Αδίστακτοι άνθρωποι οσμίζονται εύκολα κέρδη σε ένα παρθένο σχετικά εμπορικό χώρο και σπεύδουν να πλασάρουν την πραμάτεια τους (τα μυστικά της υποτιθέμενης τεχνογνωσίας τους), εξασφαλίζοντας την καλύτερη δυνατή ρεκλάμα. Φυσικά δεν πάνε ποτέ κόντρα στις απαιτήσεις των καταναλωτών (ο πελάτης έχει πάντα δίκιο). Γιατί να φείδεσαι στις υποσχέσεις αφού τίποτε δεν θα εκπληρώσεις τελικά ~ Είναι γεγονός ότι ο χώρος των εναλλακτικών ολιστικών θεραπειών και της εσωτερικής αναζήτησης προσελκύει συνεχώς μεγαλύτερο αριθμό ατόμων, που συχνά βρίσκονται αμήχανα αντιμέτωποι με μια πληθώρα προϊόντων και υποπροϊόντων αμφιβόλου προελεύσεως και ποιότητας, χωρίς τα απαραίτητα εφόδια διάκρισης. Θα ήταν ίσως καιρός να δημιουργηθεί μια εταιρεία προστασίας των καταναλωτών και σ' αυτό το χώρο, που ο ετήσιος τζίρος αγγίζει πλέον αστρονομικά ποσά.

Σε μερικές από αυτές τις προσφορές δεν θα είχε πολλά κανείς να αντικρούσει, εκτός από την τεχνητά επιτηδευμένη ατμόσφαιρα μέσα στην οποία λαμβάνουν χώρα. Σε άλλες, η απάτη αντίθετα έγκειται στην επιφανειακότητα των θεωριών, ειδικά όταν ισχυρίζονται ότι αναφέρονται στη διδασκαλία μεγάλων πνευματικών παραδόσεων. Ενώ άμεσα ή έμμεσα, διάφορες τεχνικές υπόσχονται μια ριζική μεταμόρφωση της προσωπικότητας, αυτό που στην πραγματικότητα επιτυγχάνεται είναι μια παροδική βελτίωση του άγχους και στην καλύτερη περίπτωση μια αύξηση της ενέργειας που συνοδεύει τη μείωση των εντάσεων. Κατ' ουσία, αυτές οι τεχνικές είναι ένα μέσον για να νιώσεις καλύτερα και για να μπορέσεις να προσαρμοστείς πιο άνετα στο κοινωνικό σύστημα, χωρίς να παράγουν αισθητές αλλαγές στην προσωπικότητα.

Η αρχή αυτού του φαινομένου ανευρίσκεται στη δεκαετία του '20 και του '30, όπου άρχισε να δημιουργείται ένα κίνημα, που στόχευε να απελευθερώσει το σώμα και το πνεύμα από τις συμβατικότητες και τις παραμορφώσεις του παραδοσιακού τρόπου ζωής, με κύριους εκπροσώπους τους Georg Groddec και Wilchelm Reich.
H απελευθέρωση του πνεύματος επικεντρώθηκε κυρίως σε φιλοσοφικο-θρησκευτικές τάσεις ανατολικής προέλευσης, ειδικά σε μερικές μορφές yoga, βουδισμού ζεν και βουδιστικών διαλογιστικών τεχνικών (Paramahansa Yogananda,Vivekananda). Ήταν αυθεντικές και γνήσιες παραδόσεις, για τις οποίες όμως λίγοι έδειξαν να ενδιαφέρονται πραγματικά. Τη δεκαετία του '50 και κυρίως του '60, ο αριθμός των ατόμων που έψαχναν νέους δρόμους για την κατάκτηση της ευτυχίας μεγάλωσε υπερβολικά με παράλληλη αύξηση της "αγοράς". Η Καλιφόρνια απετέλεσε και αποτελεί το γόνιμο έδαφος επί του οποίου σοβαρές μέθοδοι συμβίωσαν με θεραπευτικές πρακτικές πιο απλοϊκές και κοινότυπες, που υπόσχονται "αισθαντικότητα", "χαρά", "μεγαλύτερη κατανόηση των βασικών προβλημάτων της ψυχικής ζωής" και άλλα πολλά ηχηρά και εντυπωσιακά. Σήμερα το φάσμα έχει ολοκληρωθεί με κάθε λογής "μάνατζερ ευημερίας και επιτυχίας", "προπονητές ζωής" (life coachers), προπονητές καριέρας, "ενεργειακούς συμβούλους", "καθαριστές αύρας", πνευματιστές, αγγελικούς διαμέσους κ.λπ.
Είναι χρήσιμο να δώσουμε μερικά παραδείγματα. Την πρώτη σοβαρή έρευνα επί του θέματος έκανε ο Erich Fromm. Αρχικά αυτό το υλικό προοριζόταν να συμπεριληφθεί στο πολύ γνωστό βιβλίο του " Να Έχεις ή να Είσαι" (1978), ένα μανιφέστο μιας νέας κοινωνικής και ψυχολογικής επανάστασης. Τελικά αυτό το μέρος αφαιρέθηκε για να εκδοθεί πολύ αργότερα σαν συμπλήρωμα του προηγουμένου.

Σ' αυτό το μικρό αλλά περιεκτικό βιβλιαράκι ο Φρομ εξετάζει κατ'αρχάς το φαινόμενο του λεγόμενου Υπερβατικού Διαλογισμού (Trascendental Medidation M.T.) του οποίου εμπνευστής και αναμφισβήτητος ηγέτης είναι ο Ινδός Maharishi Mahesh Yogi. Στην πραγματικότητα δεν ανακάλυψε απολύτως τίποτα. Περιορίστηκε απλά να οικειοποιηθεί μια αρχαία Ινδική παράδοση, τουτέστιν του διαλογισμού πάνω σε μάντρα (είναι μια λέξη ή μια φράση από τις ινδουιστικές γραφές, που συγκεντρώνεται κανείς πάνω της : ανάλογα με το ΟΜ των Ουπανισάντ) και να την προωθήσει στην αγορά. Με το πρόσχημα ότι επιλέγεται "η μαγική λέξη" που ταιριάζει στο συγκεκριμένο άτομο, εξουσιοδοτεί τον κάθε εκπαιδευτή να την πουλάει ακριβά. Η συγκέντρωση πάνω στον ήχο της λέξης βοηθάει στη μείωση των εντάσεων και συνοδεύεται από μια αίσθηση ευεξίας.
Οι πωλητές όμως αυτής της μεθόδου υπόσχονται την εκπλήρωση ΚΑΘΕ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ, που περιλαμβάνει τόσο την υλική επιτυχία, όσο και την πνευματική σωτηρία χωρίς κόπο και μόχθο.
Ο νεοπροσηλυτιζόμενος και αποπροσανατολιζόμενος, μετά από δύο εισαγωγικά μαθήματα έχει μια συζήτηση με τον εκπαιδευτή του και κατά τη διάρκεια μιας σύντομης τελετής, του εκμυστηρεύεται αυτό που θα είναι το προσωπικό του μάντρα, με την προειδοποίηση να μην το αποκαλύψει σε κανένα. Όλοι υπογράφουν την υπόσχεση να μη διδάξουν σε κανένα τη μέθοδο που έμαθαν. Μ' αυτές τις απαγορεύσεις εξασφαλίζεται το μονοπώλιο. Χάρη σε μια καλά στημένη διαφημιστική εκστρατεία και χάρη σε μερικές σοβαρές ιδέες που καταχρηστικά οικειοποιούνται και με τη λατρεία του χαρισματικού ηγέτη, πάντα χαμογελαστού, το κίνημα διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγάλης Big Business (πολυεθνικής πλέον δύναμης). Η δημοφιλία του Υ.Δ. δεν εκπλήσσει λοιπόν τόσο, όσο το γεγονός ότι μεταξύ των οπαδών της συναντά κανείς άτομα αναμφίβολης καθαρότητας, εξυπνάδας και μόρφωσης!!! Πολλά (καλά) άτομα, στον υπερβολικό ζήλο να υποτιμούν τη βία, το μίσος και τον εγωισμό, επιδεικνύουν αφέλεια : έχουν ανάγκη να πιστεύουν στην "καλοσύνη" του πλησίον τους για να μη χάσουν τελείως την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Η πίστη τους στις θετικές δυνατότητες του ανθρώπου είναι τόσο εύθραυστη, που αναγκάζονται να κλείνουν τα μάτια τους μπροστά στην κακία και στην εξαπάτηση ατόμων και ομάδων. Από την άλλη μεριά, ο κάθε αναζητητής προτιμά την ασφάλεια της προστασίας της ομάδας από το να αναλάβει ο ίδιος την ευθύνη της εξέλιξής του και να χαράξει το δικό του δρόμο. Μέχρις ότου όμως κανείς κλείνει τα μάτια, οι προσπάθειές του για ανάπτυξη είναι καταδικασμένες σε αποτυχία. Η εμπιστοσύνη στον ίδιο τον εαυτό και στους άλλους, πρέπει να ριζώνει στο σκληρό βράχο της πραγματικότητας, δηλαδή στην ικανότητα να αναγνωρίζεις το κακό όπου υπάρχει και να διακρίνεις το ψέμα, την καταστρεπτικότητα και την εξαπάτηση, όχι μόνο εκεί που είναι εμφανείς, αλλά και εκεί που μεταμφιέζονται και εκλογικεύονται. Ακόμη και όταν αυτή η στάση μπορεί από μερικούς να χαρακτηριστεί κυνική , στην ουσία είναι διάκριση, είναι άρνηση να παίξεις το ρόλο του θύματος και να προκαλείς κάποιους να γίνουν θύτες.
Ο Meister Eckhart έλεγε σχετικά με τον "φτωχό τω πνεύματι" του ευαγγελίου :
"Είναι αυτός που δεν εξαπατά κανένα, αλλά δεν επιτρέπει ούτε να τον εξαπατούν".
Στην πραγματικότητα δεν υπήρξαν softies (μαλακοί) ούτε ο Βούδας, ούτε οι προφήτες, ούτε ο Ιησούς, ούτε ο Meister Eckhart και ούτε ο Σπινόζα, ο Μάρξ, ο Albert Schweitzer και ο Κρισναμούρτι ή ο Όσσο. Αντίθετα υπήρξαν όλοι πραγματιστές . Οι περισσότεροι δεν διώχθηκαν επειδή δίδαξαν την αρετή, αλλά γιατί είπαν την αλήθεια! Δεν είχαν κανένα σεβασμό στην εξουσία, στους τίτλους και στα αξιώματα, και δε δίστασαν να δηλώσουν ότι Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΓΥΜΝΟΣ! Ήξεραν ότι η εξουσία δολοφονεί αυτούς που λένε την αλήθεια.
Παρά τα κάποια επιδερμικά θετικά αποτελέσματα, αυτός ο τύπος διαλογισμού είναι επιβλαβής για όποιον τον εφαρμόζει, για τους εξής λόγους :


1) Προσκολλάται σε ένα είδος ειδώλου-λατρείας, που μειώνει την προσωπική του ελευθερία και αυτονομία.

2) Ενισχύεται η ψευδής εντύπωση (που κρύβει οκνηρία και δίψα για εύκολο κέρδος) ότι τα πάντα αποκτούνται χωρίς κόπο.

« καθένας που ακολουθεί παρόμοιες διδασκαλίες μοιάζει με τον ανόητο που χτίζει το σπίτι του πάνω στην άμμο».

Ο Βούδας είπε ότι η ζωή είναι πόνος, οδύνη (Dukha). Είναι τραγικό λάθος να αντιλαμβάνεσαι τη ζωή χωρίς μόχθο και πόνο (με την ευρεία έννοια της κούρασης, της αναστολής της ικανοποίησης επιθυμίας). Πολύς κόσμος θέλει να ελπίζει ότι τα πάντα μπορούν να επιλυθούν με ελάχιστη ή μηδαμινή προσπάθεια. Η προσφορά της τεχνολογίας στην απελευθέρωση του ανθρώπου από τις βαριές εργασίες, χαιρετίστηκε σαν μεγάλη πρόοδος. Και θα μπορούσε αναμφίβολα να είναι ένα μεγάλο δώρο υπό έναν όρο : ότι η ενέργεια και ο χρόνος που απελευθερώνεται με αυτό τον τρόπο, χρησιμοποιείται σε μια ανώτερη δημιουργική έκφραση. Αλλά δεν είναι έτσι. Η απελευθέρωση που εξασφάλισε η μηχανή, ανέπτυξε το ιδανικό της απεριόριστης οκνηρίας, στο σημείο που κάθε προσπάθεια φαίνεται σαν εφιάλτης και σκιάχτρο. Το ευ ζην ισοδυναμεί πλέον με το να ζεις χωρίς προσπάθεια. Η κοπιαστική εργασία θεωρείται σαν ένα τελευταίο μεσαιωνικό κατάλοιπο στο οποίο εξαναγκάζεται κανείς από ανωτέρα δύναμη και όχι οικειοθελώς. Έτσι, παίρνει κανείς αυτοκίνητο για να πάει μέχρι το περίπτερο της γωνίας, δύο βήματα από το σπίτι, το ασανσέρ για να ανέβει στον πρώτο όροφο και χρησιμοποιεί τον υπολογιστή τσέπης για να προσθέσει τρείς αριθμούς για να μην κουράσει το μυαλό του.

3) Παραποιούνται και εκχυδαΐζονται παραδοσιακές πνευματικές αξίες, όπως η αυτογνωσία, η ευδαιμονία, η συνειδητότητα. Μ' αυτόν τον τρόπο ο αναζητητής βγαίνει ακόμα πιο μπερδεμένος και στις ήδη υπάρχουσες ψευδαισθήσεις προστίθενται καινούργιες, που σκεπάζουν την αλήθεια.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι ακόμη και αυτή η επαφή με τα ψευδοαντίγραφα της πνευματικότητας έχει κάποια χρησιμότητα, ως εισαγωγή στον χώρο.
Δεν είμαι της γνώμης ότι αρκεί η ενασχόληση με ένα θέμα για να βοηθήσει την κατανόησή του. Αντίθετα, η σύγχυση που δημιουργείται και αποπροσανατολίζει και δίνει τροφή στους επικριτές, που άλλο δε θέλουν για να πλήξουν ολόκληρο το χώρο της εσωτερικής αναζήτησης. Ο κάθε αναζητητής καλείται λοιπόν να έχει τα μάτια του ανοιχτά και την κρίση του σε εγρήγορση. Είναι επίσης αδικαιολόγητη και ύποπτη η σπουδή μερικών να υπερασπίσουν με κάθε τρόπο ακραία κερδοσκοπικά συμφέροντα, που σφετερίζονται το χώρο, εν ονόματι της γενικής ελευθερίας του πνεύματος (στο πνεύμα κάποιας αδικαιολόγητης συντεχνιακής αλληλεγγύης).
Ας τονιστεί μια και καλή : Η πνευματική έρευνα δεν έχει τίποτε το κοινό με τους πλαστογράφους και τους αργυραμοιβούς του ναού.

4) Αποπροσανατολίζονται άτομα με σοβαρές και καλές προθέσεις και έτσι χάνεται πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό, απαραίτητο στην παγκόσμια εξελικτική πορεία.

Διαδάστε το πλήρες άρθρο στο blog ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ :

Αυτογνωσία