Κυριακή 14 Μαρτίου 2010

Beat Zen, Συντηρητικό Ζεν και Ζεν



Το ακόλουθο δοκίμιο του Alan Watts εμφανίστηκε για πρώτη φορά το καλοκαίρι του '58 στο περιοδικό Chicago Review και αναδημοσιεύτηκε με ωρισμένες προσθήκες από την City Lights Books του Σαν Φρανσίσκο, επειδή φαινόταν ως ένα καλό πλαίσιο για τη συζήτηση σχετικά με την επιρροή του Ζεν στη δυτική τέχνη και επειδή το πρωτότυπο δημοσιεύθηκε πριν από την κυκλοφορία του βιβλίου « Οι Αλήτες του Ντάρμα » του Τζακ Κέρουακ. Αυτή η εκδοχή περιέχει κάποιες περαιτέρω προσθήκες και διορθώσεις. Η μετάφρασή μου είναι περισσότερο εννοιολογική και λιγότερο φιλολογική. Δίνω δηλαδή έμφαση στην συνεπή μεταφορά του νοήματος του κειμένου, παρά στην ακριβή κατά λέξη μετάφραση.

Γιάννης Γ. Αυγουστάτος


Νόμιζα ότι το πρωτότυπο αυτού του δοκιμίου είχε κάνει πολύ σαφή τη θέση μου για το Ζεν, τόσο του" beat" τύπου όσο και του "συντηρητικού". Ήταν φανερό ότι δεν χρησιμοποίησα τη λέξη "συντηρητικό" ως προσβολή, δεδομένου ότι δεν τοποθετήθηκα από την οπτική γωνία του beat. Αλλά μετά από ένα άρθρο του Stephen Mahoney, "Η εδραίωση του Ζεν" που εμφανίστηκε στο The Nation, τον Οκτώβριο του '58, άρχισε να κυκλοφορεί η φήμη ότι ήμουν υπέρμαχος του "συντηρητικού" Ζεν. Με τον όρο αυτό υποδείκνυα τις επίσημες και παραδοσιακές ιαπωνικές σχολές Ζεν , Rinzai και Soto, στις οποίες στην πραγματικότητα ανήκουν πολλοί Δυτικοί. Τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι και εγώ δεν αντιπροσωπεύω αυτές τις σχολές. Δεν είναι ότι δεν τις σέβομαι ή ότι βρίσκομαι σε διαμάχη με αυτές, αλλά λόγω ιδιοσυγκρασίας, δεν μου αρέσει να λαμβάνω θέση σε θέματα αυτού του είδους. Δεν αυτοπροσδιορίζομαι ούτε ως βουδιστής Ζεν. Πράγματι, η πτυχή του Ζεν που με ενδιαφέρει δεν μπορεί να οργανωθεί, διδαχθεί, μεταδοθεί, επισημοποιηθεί ή περικλεισθεί σε οποιοδήποτε είδος συστήματος.
Δεν μπορεί να μαθευτεί, γιατί ο καθένας θα πρέπει να το το ανακαλύψει μόνος του. Σύμφωνα με τα λόγια του Πλωτίνου: "Είναι μια φυγή του μόνου προς τον Μόνο" και όπως επίσης λέει ένα παλιό ποίημα Zen:
« Αν δεν το βρείτε μέσα σας, πού θα πάτε για να το βρείτε;»

Αυτή είναι, κατά κάποιο τρόπο, η κοινή θέση σ'ολόκληρη τη βουδιστική παράδοση. Αυστηρά μιλώντας, δεν υπάρχουν δάσκαλοι Ζεν επειδή το Ζεν δεν έχει τίποτα να διδάξει. Από το απώτερο παρελθόν αυτοί που δοκίμαζαν αυτή την οδό απέρριπταν πάντα επίδοξους μαθητές, όχι μόνο για να ελέγξουν την ειλικρίνεια τους, αλλά και για να καταστήσουν σαφές ότι η εμπειρία της αφύπνισης (Satori) δεν επιτυγχάνεται εάν την κυνηγάει κανείς και σε κάθε περίπτωση δεν είναι κάτι που μπορεί να αποκτηθεί ή να συμβεί τεχνητά. Όμως, οι αναζητητές της αλήθειας αρνήθηκαν επανειλημμένα να δεχτούν αυτό το "όχι", ως απάντηση και σ'αυτή την κατάσταση οι σοφοί Ζεν απάντησαν με ένα είδος Τζούντο. Συνειδητοποιώντας τη ματαιότητα της απλής απάντησης στον ερευνητή, που ψάχνοντας δεν θα έβρισκε, άρχισαν να απαντούν με κοάν(koans),άλλα ερωτήματα με σκοπό να τονώσουν την ερευνητική προσπάθεια, για να την κάνουν να εκραγεί στη συνέχεια με όλη τη δύναμή της, έτσι ώστε ο μαθητής να κατανοήσει την ανοησία του να ψάχνει τον εαυτό του - όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά και μέσα στον ίδιο!. Στο σημείο αυτό ο μαθητής επιτυγχάνει το Ζεν. Ξέρει ότι είναι ένα με τα πάντα και δεν χωρίζει πλέον τον εαυτό του από το σύμπαν ψάχνοντας για κάτι.
Επιφανειακά αυτό φαίνεται να είναι μια κανονική σχέση δάσκαλου - μαθητή. Αλλά στην πραγματικότητα είναι αυτό που οι βουδιστές αποκαλούν upaya ή "λεπτά μέσα", γνωστό ως η τέχνη του να "δίνεις ένα κίτρινο φύλλο σε παιδιά που κλαίνε επειδή θέλουν χρυσό." Κατά τη διάρκεια των αιώνων, ωστόσο η διαδικασία της απόρριψης του προγράμματος σπουδών, η απάντηση στα ερωτήματα με άλλα ερωτήματα, έγινε όλο και πιο επίσημη. Ιδρύθηκαν ναοί και ινστιτούτα όπου δίδεται μια τυπική εκπαίδευση και αυτό με τη σειρά του δημιούργησε προβλήματα ιδιοκτησίας, διοίκησης και κανόνων πειθαρχίας, αναγκάζοντας τον βουδισμό Ζεν να λάβει τη μορφή της ιεραρχίας παραδοσιακού τύπου. Το φαινόμενο αυτό συνεχίστηκε στην Άπω Ανατολή μέχρι να γίνει μέρος του τοπίου και μερικά από τα μειονεκτήματά του εξουδετερώθηκαν από το γεγονός ότι φαίνεται να είναι απόλυτα φυσικό. Δεν υπάρχει τίποτα το " εξωτικό ή εξαιρετικό " σ'αυτό το φαινόμενο. Ακόμα και οι οργανωμένες δομές μπορούν να αναπτυχθούν με φυσικότητα. Αλλά μου φαίνεται ότι η μεταφύτευση αυτού του στιλ Ζεν στη Δύση θα ήταν κάτι τελείως τεχνητό. Θα γινόταν απλά μια ακόμη από τις πολλές οργανώσεις λατρείας με τις πνευματικές αξιώσεις της, με τα προεξοφλημένα ενδιαφέροντα και τις ομάδες των πιστών και επιπλέον με το μειονέκτημα της σνομπιστικής έλξης που θα εξασκούσε το Ζεν ως «πολύ εξωτική» μορφή του Βουδισμού. Ας αφήσουμε το Ζεν να εξαπλωθεί στη Δύση χωρίς τυπικότητες, όπως είναι η συνήθεια της λήψης του τσαγιού. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να το χωνέψουμε καλύτερα. Η αφομοιώση κάποιου τόσο κινέζικου όπως το Ζεν είναι δύσκολο τόσο για τους Αγγλοσάξονες όσο και για τους Ιάπωνες. Στην πραγματικότητα, ακόμη και αν η λέξη "Ζεν" είναι ιαπωνική, και παρόλο που η Ιαπωνία είναι τώρα η πατρίδα του, ο βουδισμός Ζεν, είναι μια δημιουργία της κινέζικης δυναστείας των T'ang. Δεν κάνω αυτή την εισαγωγή για να υπογραμμίσω, για μια ακόμη φορά, τις αμετάδοτες λεπτές αποχρώσεις των ξένων πολιτισμών. Το θέμα είναι απλά ότι οι άνθρωποι που αισθάνονται μια βαθιά ανάγκη να δικαιολογήσουν τον εαυτό τους, έχουν δυσκολία στην κατανόηση των απόψεων εκείνων που δεν συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο, και ο κινέζοι που δημιούργησαν το Ζεν ήταν από το ίδιο καλούπι με τον Laotzu, που αιώνες νωρίτερα, είχε πει: « Αυτοί που δικαιολογούν τον εαυτό τους δεν είναι πειστικοί». Πράγματι, η ανάγκη να αποδείξεις ότι η θέση σου είναι η σωστή προκάλεσε πάντα μια αίσθηση γελοίου στους κινέζους, δεδομένου ότι τόσο ως κομφουκιανοί όσο και ως ταοϊστές (όσο διαφορετικές κι αν είναι αυτές οι φιλοσοφίες σε άλλους τομείς) οι κινέζοι εκτιμούσαν πάντοτε τον άνθρωπο που κατάφερνε να «αποστασιοποιείται». Στον Κομφούκιο φαινόταν πολύ καλύτερο να είναι κανείς καλόκαρδος παρά ενάρετος και στους μεγάλους ταοϊστές Laotzu και Chuang-tzu, φαινόταν πάντα προφανές ότι δεν θα μπορούσε να υπάρχει δίκιο χωρίς να άδικο, δεδομένου ότι τα δύο άκρα ήταν αναπόσπαστα, όπως οι δύο πλευρές ενός νομίσματος . Ο Chuang-Tzu έλεγε: «Αυτοί που θέλουν να έχουν καλή κυβέρνηση χωρίς τη σχετική κακοδιοίκηση, και το σωστό χωρίς το αντίστοιχο λάθος δεν κατανοούν τις αρχές του σύμπαντος ».
Στα δυτικά αυτιά αυτά τα λόγια μπορεί να φανούν κυνικά και ο κομφουκιανικός θαυμασμός για τη φρόνηση και το συμβιβασμό μπορεί να φαίνεται μια επίδειξη αδυναμίας και έλλειψη αρχών. Στην πραγματικότητα, αυτές αντανακλούν μια θαυμαστή κατανόηση και σεβασμό για αυτό που αποκαλούμε ισορροπία της φύσης. Ένα παγκόσμιο όραμα της ζωής, όπως το Τάο ή μια μεταφυσική αντίληψη της φύσης στην οποία καλό και το κακό, δημιουργικές και καταστροφικές δυνάμεις, σοφία και η ανοησία, είναι οι άρρηκτοι πόλοι της ύπαρξης. « Το Tao, έλεγε ο Chung-Yung, είναι αυτό το πράγμα από το οποίο δεν μπορεί να διαχωριστεί κανείς. Κάθε τι , από το οποίο μπορείτε να χωριστείτε δεν είναι το Τάο». Έτσι, η σοφία δεν είναι να προσπαθείς να διαιρέσεις το καλό από το κακό, αλλά να μάθεις να τα καβαλικεύεις, όπως ένα κομμάτι φελλού επιπλέει στις κορυφές και τα βυθίσματα των κυμάτων. Στις ρίζες της κινεζικής ζωή υπάρχει μια εμπιστοσύνη στο καλό και το κακό της φύσης, η οποία μπορεί να φαίνεται ιδιαίτερα ξένη στους ανθρώπους εκπαιδευμένους στην μανιχαϊκή άποψη του εβραιο-χριστιανικού πολιτισμού. Ωστόσο, είναι πάντα προφανές για τους κινέζους ότι ένας άνθρωπος που δεν εμπιστεύεται τον εαυτό του δεν μπορεί να εμπιστευτεί ούτε και την δυσπιστία του και θα πρέπει επομένως να βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση σύγχυσης. Για αρκετά διαφορετικούς λόγους από τους δυτικούς, οι Ιάπωνες έχουν την τάση να είναι αμήχανοι με τον εαυτό τους, επειδή έχουν μια τέτοια οξεία αίσθηση ανθρώπινου σεβασμού όση το και δικό μας μεταφυσικό αίσθημα της αμαρτίας. Αυτό συμβαίνει κυρίως στην κλάση πιο ευαίσθητη στο Ζεν, εκείνη των σαμουράι. Η Ruth Benedit στο βιβλίο της με τίτλο «Το χρυσάνθεμο και το σπαθί», είχε, νομίζω, απόλυτο δίκιο όταν είπε ότι η έλξη που ένιωθε η κάστα των σαμουράι για το Ζεν προερχόταν από τη δύναμη που είχε αυτή η φιλοσοφία να απελευθερώνει από μια αυτοσυνείδηση εξαιρετικά ενοχλητική, λόγω του τύπου της εκπαίδευσης των νέων. Επιταγή αυτής της αυτοσυνειδησίας είναι η υποχρέωση που οι Ιάπωνες αισθάνονται να ανταγωνιστούν με τον εαυτό τους, μια απαίτηση η οποία μετατρέπει κάθε τέχνη και γνώση σε ένα μαραθώνιο αυτοπειθαρχίας. Αν και η έλξη του Ζεν έγκειται στη δυνατότητα που προσφέρει για να απελευθερωνει από αυτή την αυτοσυνειδησία, η ιαπωνική έκδοση του Ζεν πολεμούσε τη φωτιά με τη φωτιά, υπερβαίνοντας το «εγώ που κρίνει τον εαυτό του» με το να το οδηγεί σε μία τέτοια ένταση ώστε να να την κάνει να εκραγεί. Πόσο πολύ απέχουν από την πρακτική των ιαπωνικών μοναστηριών Ζεν, τα λόγια του μεγάλου δασκάλου T'ang-Chi Lin: « Στο Βουδισμό δεν υπάρχει χώρος για τη χρήση της προσπάθειας. Να είστε απλοί, φυσιολογικοί, αυθόρμητοι. Φάτε το φαγητό σας, χωνέψτε, και όταν είστε κουρασμένοι πηγαίνετε να ξαπλώσετε. Η άγνοια θα γελάσει μαζί μου, αλλά ο σοφός θα καταλάβει». Ωστόσο, το πνεύμα αυτών των λέξεων είναι επίσης πολύ μακριά από ένα ορισμένο είδος Δυτικού Ζεν, που χρησιμοποιεί αυτήν την φιλοσοφία για να δικαιολογήσει την μποέμικη ζωή, που δεν είναι παρά μια ισχυρή αυτοάμυνα. Δεν υπάρχει κανένας ειδικός λόγος που να δικαιολογεί την εξαιρετική εξάπλωση του ενδιαφέροντος για το Ζεν στη Δύση, κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Η γοητεία που εξασκούν οι τέχνες, στο σύγχρονο πνεύμα της Δύσης, το έργο του Suzuki, ο πόλεμος με την Ιαπωνία, η γοητεία των " διηγήσεων Ζεν "και η έλξη που ασκεί μια φιλοσοφία μη-εννοιολογική και εμπειρική μέσα σε κλίμα επιστημονικού σχετικισμού - όλα αυτά εξηγούν την επιτυχία του Ζεν. Μπορούν επίσης να αναφερθούν οι ομοιότητες μεταξύ του Zen και εκείνων των τάσεων καθαρά δυτικών, όπως η φιλοσοφία του Wittgenstein, ο υπαρξισμός, η γενική σημασιολογία, η μεταγλωσσική του BL Whorf και ορισμένες πτυχές της φιλοσοφίας της επιστήμης και της ψυχοθεραπείας. Υπάρχει πάντα στο παρασκήνιο, η ασαφής ανησυχία μας για την επιτήδευση και το αφύσικο τόσο του χριστιανισμού, με την πολιτικά τακτοποιημένη της κοσμολογία όσο και της τεχνολογίας, με την ιμπεριαλιστική εκμηχάνιση του φυσικού κόσμου, μέσα στον οποίο ο ίδιος ο άνθρωπος αισθάνεται ξένος. Στην πραγματικότητα και οι δύο αντανακλούν μια ψυχολογία στην οποία ο άνθρωπος ταυτίζεται με τη νοημοσύνη και τη συνειδητή βούληση που διαχωρίζονται από τη φύση και την ελέγχουν, όπως ο Θεός-αρχιτέκτονας, με βάση την εικόνα του οποίου είναι χτισμένη αυτή η εκδοχή του ανθρώπου. Η ανησυχία πηγάζει από την υποψία ότι η προσπάθειά μας να κυβερνήσουμε τον κόσμο απ' έξω είναι ένας φαύλος κύκλος, στον οποίο θα είμαστε καταδικασμένοι σε διαρκή αϋπνία προκειμένου να τον ελέγχουμε και να τον επιτηρρούμε επ' αόριστον. Στον δυτικό που αναζητεί την αρμονία του ανθρώπου και της φύσης εξασκείται μια γοητεία που υπερβαίνει κατά πολύ αυτό που είναι καθαρά συναισθηματισμός στον νατουραλισμό του Ζεν - στα τοπία Ma-yuan και Sesshu, στην τέχνη που είναι ταυτόχρονα πνευματική και κοσμική, που αντιπροσωπεύει το μυστικισμό με νατουραλιστικούς όρους και, στην πραγματικότητα, ποτέ δεν φαντάστηκε ένα διαχωρισμό μεταξύ των δύο. Ιδού μια κοσμοθεωρία που δίνει μια βαθιά αναζωογονητική αίσθηση του συνόλου, σε έναν πολιτισμό όπου το πνευματικό και το υλικό, το συνειδητό και το ασυνείδητο έχουν διαχωριστεί με καταστροφικές συνέπειες. Για το λόγο αυτό, ο κινεζικός ανθρωπισμός και ο νατουραλισμός του Ζεν μας ξυπνάνε το ενδιαφέρον πολύ περισσότερο παρά ο ινδικός Βουδισμός ή η Vedanta. Αν και αυτές οι φιλοσοφίες έχουν θαυμαστές στη Δύση, μου φαίνεται ότι οι οπαδοί τους είναι κυρίως απογοητευμένοι χριστιανοί - άτομα σε αναζήτηση μιας φιλοσοφίας πιο εύλογης από την χριστιανική μεταφυσική, για να συνεχίσουν την έρευνα, κατ 'ουσίαν χριστιανική, του θαυμαστού. Ο ιδανικός άνθρωπος του ινδικού Βουδισμού είναι σαφώς ένας υπεράνθρωπος, ένας γιόγκι που κατέχει την απόλυτη κυριαρχία της φύσης του, η οποία ταιριάζει απόλυτα με το ιδανικό επιστημονικής φαντασίας του σούπερμαν. Αντίθετα, ο Βούδας ή ο αφυπνισμένος για το κινέζικο Ζεν είναι « φυσιολογικός, καθόλου εξαιρετικός» : είναι ανθρώπινος , πνευματώδης όπως οι πλανόδιοι μοναχοί Ζεν, όπως περιγράφονται από τους Mu-chi και Liang-k'ai. Αυτά τα πράγματα μας προσελκύουν διότι σε αυτά για πρώτη φορά συναντάμε την έννοια ενός σοφού και άγιου, η οποία δεν είναι μακρινή και απραγματοποίητη.

Ο σοφός Ζεν δεν είναι υπεράνθρωπος, αλλά πλήρως ανθρώπινος και προπάντων δεν είναι ένας μεγαλοπρεπής και άφυλος ασκητής. Επίσης στο Ζεν το Satori, η εμπειρία της αφύπνισης στην «πρωταρχική ενότητά μας με το σύμπαν» φαίνεται, όσο κι αν μας ξεφεύγει, πάντα προ των πυλών. Υπάρχει, επίσης, η δυνατότητα να συναντήσουμε ανθρώπους στους οποίους συνέβη ακριβώς αυτό και αυτοί δεν είναι πλέον μυστήριοι αποκρυφιστές των Ιμαλαΐων ή σκελετικοί γιόγκις ενός άσραμ. Είναι αντίθετα άνθρωποι σαν εμάς, αλλά πολύ πιο άνετοι στον κόσμο, που επιπλέουν πιό εύκολα στον ωκεανό της ανασφάλειας και της παροδικότητας. Πάνω απ 'όλα πιστεύω ότι Ζεν συναρπάζει πολλά άτομα στην μετα- χριστιανική Δύση, διότι δεν κηρύττει, δεν ηθικολογεί, δεν επιπλήττει, όπως ο εβραιο-χριστιανικός προφητισμός. Ο βουδισμός δεν αρνείται την ύπαρξη ενός σχετικά περιορισμένου πεδίου, στο οποίο η ανθρώπινη ζωή μπορεί να βελτιωθεί με την τέχνη και την επιστήμη, με τη λογική και την καλή θέληση. Αλλά θεωρεί αυτό το πεδίο δραστηριότητας αν και σημαντικό, δευτερεύον, μιας συγκριτικά απεριόριστης σφαίρας, στην οποία τα πράγματα είναι όπως είναι, όπως ήταν πάντα και θα είναι για πάντα. Μια σφαίρα εντελώς πέρα από τις κατηγορίες του καλού και του κακού, την επιτυχίας και της αποτυχίας, την προσωπικής υγείας και της ασθένειας. Από την μια πλευρά αυτή είναι η σφαίρα του μεγάλου σύμπαντος. Κοιτάζοντας τη νύχτα τον ουρανό δεν κάνουμε συγκρίσεις μεταξύ σωστών αστεριών και λάθος αστεριών, ούτε μεταξύ αστερισμών σωστά ή άσχημα τοποθετημένων . Τα αστέρια είναι από τη φύση τους μικρά και μεγάλα, φωτεινά και θαμπά. Ωστόσο, η σφαίρα ως σύνολο έχει μια ομορφιά και μια μαγεία που μερικές φορές μας κάνει ν' ανατριχιάζουμε από δέος. Από την άλλη πλευρά, αυτή είναι και η σφαίρα της ανθρώπινης ζωής, της καθημερινότητας, που θα μπορούσε να ονομαστεί υπαρξιακή. Στην πραγματικότητα υπάρχει μια άποψη από την οποία οι ανθρώπινες υποθέσεις είναι, επίσης, πέραν του καλού και του κακού, όπως τα αστέρια, και από το οποίο οι πράξεις μας, οι εμπειρίες μας και τα συναισθήματά μας δεν μπορούν να κριθούν περισσότερο απ'ότι μπορεί να κριθεί η διαφορά ύψομέτρου μεταξύ των κορυφών και των κοιλάδων, σε μια οροσειρά. Αν και είναι πέρα από κάθε ηθική και κοινωνική εκτίμηση, αυτό το επίπεδο της ανθρώπινης ζωής μπορεί επίσης να θεωρηθεί εξίσου εκπληκτικό και τρομακτικό, όπως το μεγάλο σύμπαν. Αυτό το συναίσθημα μπορεί να γίνει ιδιαίτερα οξύ όταν το ατομικό εγώ προσπαθεί να διεισδύσει στην ίδια του τη φύση, να εξερευνήσει τις εσωτερικές πηγές των ενεργειών του και της συνείδησής του. Στην πραγματικότητα εδώ ανακαλύπτει ένα μέρος του εαυτού του, το πιο οικείο και μεγάλο, που είναι πρωτόγνωρο και πέρα από την κατανόηση και τον έλεγχό του. Αν και μπορεί να φανεί περίεργο, το εγώ ανακαλύπτει ότι το κέντρο και τη φύση του είναι πέρα από αυτόν τον ίδιο! Όσο βαθύτερα διεισδύω στον Εαυτό μου, τόσο πιο πολύ «εγώ» δεν είμαι ο «εαυτός μου» και όμως, αυτό είναι το αληθινό Κέντρο μου! Εδώ συναντώ τις εσωτερικές μου διεργασίες, που λειτουργούν αυτόνομα, αυθόρμητα, όπως η περιστροφή των ουρανίων σωμάτων και η περιπλάνηση των σύννεφων. Όσο περίεργη και άγνωστη μπορεί να φανεί στην αρχή, αυτή η πλευρά του εαυτού μου, αντιλαμβάνομαι σύντομα ότι είναι ο Εαυτός μου, πολύ περισσότερο απ'ότι ότι είναι το επιφανειακό μου εγώ. Αυτό δεν είναι μοιρολατρεία ή αιτιοκρατία, επειδή δεν υπάρχει πλέον κανείς που να είναι προδιαγεγραμμένος ή καθοδηγούμενος, δεν υπάρχει τίποτα που δεν γίνεται από αυτό το βαθύ "Εγώ". Η διαμόρφωση του νευρικού μου συστήματος, όπως και η διαμόρφωση των αστεριών, προέρχονται από Αυτή την ίδια Αρχή , που είναι και ο αληθινός " Εαυτός μου." Από αυτή την άποψη, και εδώ η γλώσσα αποκαλύπτει τα όριά της πολύ ξεκάθαρα, ανακαλύπτω ότι δεν μπορώ να αποφύγω από το να δράσω ή να πειραματιστώ αρκετά ελεύθερα, αυτό που είναι πάντοτε το «σωστό», με την ίδια λογική που τ' αστέρια είναι πάντα στη σωστή τους θέση . Σύμφωνα με τα λόγια του Hsiang-yen :


« Δεν υπάρχει ανάγκη για τεχνητή εκπαίδευση
πραγματικά, κινούμενος όπως θέλω, εκφράζω το αρχαίο Τάο ».

Μπορείτε να διαβάσετε το πλήρες κείμενο στη διεύθυνση
http://autognosia.pblogs.gr/2010/03/593932.html

5 σχόλια:

Η ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ είπε...

το Ζεν , λενε, οτι ειναι βιωματικη απελευθερωση απο καθε συμβατικη σκεψη και αντιληψη της πραγματικοτητας και του εαυτου.
Μια σκεψη να καταθεσω μονο:
τη συμβαση και την "εμπλοκη" του εαυτου μεσα σε αυτην δεν χρειαζεται να εχει γινει το δυνατον βαθυτερα κατανοητη
ωστε να μπορεις
υπερβαινοντας την να απελευθερωθεις απο αυτην?
καλημερα Γιαννη Αυγουστατε

Γιάννης Αυγουστάτος είπε...

Πολύ ωραία σκέψη, αγαπητή "πετελούδα".
Η εμπλοκή του Εαυτού μέσα στην εικονική πραγματικότητα πρέπει να γίνει συνειδητή, πριν κανείς βγεί απ' αυτήν. Όμως, η συνειδητοποίηση δεν περνάει απαραίτητα μέσα από τη διανοητική κατανόηση και ανάλυση. Αυτή η δεύτερη θα οδηγούσε σε μεγαλύτερο μπέρδεμα χωρίς έξοδο! Το συνειδητό βίωμα είναι πάντα στο παρόν και αγκαλιάζει το σύνολο της αντίληψης. Η σκέψη κινείται πάντα μέσα στο χρόνο και τις ερμηνείες, χωρίς να μπορεί να απελευθερωθεί από τον εαυτό της... Όσο και να γυαλίζεις μια πέτρα δεν θα την κάνεις ποτέ καθρέφτη....και η
λέξη καθρέφτης δεν είναι ένας καθρέφτης!

"Αν το μάτι ποτέ δεν κοιμάται,
όλα τα όνειρα από μόνα τους σταματούν"

delta είπε...

Εξαιρετικό το κείμενο! Το τύπωσα από την Αυτογνωσία και το μελέτησα. Νομίζω ότι αξίζει ο καθένας να το διαβάσει. Πολλά τμήματα του χρήζουν ανάλυσης και στοχασμού. Ένα από αυτά που με άγγιξε ιδιαίτερα το αντιγράφω από την Αυτογνωσία :

«Η γοητεία του Ζεν, όπως και άλλων μορφών ανατολικής φιλοσοφίας, οφείλεται στο γεγονός ότι αυτό αποκαλύπτει, πίσω από το καταπιεστικό βασίλειο του καλού και του κακού, μια τεράστια περιοχή του εαυτού μας, στην οποία δεν υπάρχει ανάγκη να αισθανόμαστε ένοχοι ή κατηγορούμενοι, όπου τελικά το Εγώ δεν είναι ξεχωριστό από τον Θεό. Όμως ο δυτικός που προσελκύεται από το Zen και είναι σε θέση να το κατανοήσει βαθιά θα πρέπει να έχει ένα απαραίτητο χαρακτηριστικό: θα πρέπει να κατανοήσει πλήρως τη δική του κουλτούρα , ούτως ώστε να μην επηρεάζεται ασυνείδητα από τις πεποιθήσεις της.. Πραγματικά το Ζεν είναι πρώτα απ'όλα απελευθέρωση του νού από κάθε συμβατική σκέψη και αυτό είναι κάτι τελείως διαφορετικό από την εξέγερση ενάντια στις συμβάσεις από τη μια μεριά και από την υιοθέτηση ενός εξωτικού κομφορμισμού από την άλλη.»

Καλή σου μέρα Γιάννη

Εξάλλου σύμφωνα με το Ζεν «κάθε μέρα είναι μια καλή μέρα»

LAMDA είπε...

Καλημέρα Γιάννη, πολύ όμορφο άρθρο.

Έχω διαβάσει ότι η διδασκαλία του Ζεν προσπαθεί να βοηθήσει τον μαθητή να υπερβεί τον λογικό νου και να αντιληφθεί την πραγματικότητα με ένα ανώτερο όργανο αντίληψης, την διαίσθηση, το στοιχείο Βούδι, που ξεπερνάει την δυϊκή θεώρηση του κόσμου. Η καλλιέργεια του "βουδικού" στοιχείου μέσα στον μαθητή είναι αυτό που θα του επιτρέψει την φώτιση και την υπέρβαση των ορίων, της συμβατικής ανθρώπινης λογικής.

Ετσι το Ζεν λειτουργεί με το υποσυνείδητο και προσπαθεί να διευρύνει το συνειδητό μας μέρος πέρα από τα στενά του όρια. Για αυτό μερικοί Δάσκαλοι του Ζεν λένε ότι ο μαθητής δεν πρέπει να σκέπτεται με το μυαλό του αν θέλει να καταλάβει το Ζεν. Πρέπει να "σκέπτεται" με την κοιλιά, με το υπογάστριο, δηλ. πρέπει να νιώθει την αλήθεια και όχι να προσπαθεί να την κατανοήσει.

Πρέπει να είναι αυθόρμητος, για να μπορεί να μπαίνει στην "φυσική ροή" του Πραγματικού, του Ενός-Παντός. Αυτός είναι ίσως ένας από τους λόγους που κάνουν τον βουδισμό Ζεν τόσο δυσνόητο και απρόσιτο στο δυτικό μελετητή, ο οποίος είναι συνηθισμένος σε έναν οριζόντιο και πεζό ορθολογιστικό τρόπο σκέψης. Η μεθοδολογία του Ζεν, περιπλοκότατη μέσα στη φαινομενική της απλότητα, επιτρέπει τη βίωση της Αλήθειας και της Ζωής και όχι την κατανόησή της.

Να είσαι καλά.

Γιάννης Αυγουστάτος είπε...

Σας ευχαριστώ φίλοι μου για την αποδοχή του άρθρου, που είναι πραγματικά αξιόλογο, γραμμένο από τον σπουδαιότερο ίσως δυτικό εκπρόσωπο του Ζεν. Έχεις δίκιο Λάμπρο : το Ζεν φαίνεται συχνά "δυσνόητο και απρόσιτο στο δυτικό μελετητή, ο οποίος είναι συνηθισμένος σε έναν οριζόντιο και πεζό ορθολογιστικό τρόπο σκέψης".
Το ζητούμενο ,όμως σε κάθε εσωτερική έρευνα δεν είναι η βίωση της καθετότητας;
Ο σκοπός του διαλογισμού δεν είναι ο μη νους; Ίσως αυτό που ξενίζει περισσότερο είναι ότι το Ζεν (στην καθαρή του μορφή) δεν δίνει κανένα στήριγμα (θεούς, δόγματα, φιλοσοφία)και τονίζει την εξάλειψη της διττότητας με τον πιό απέριττο και διαυγή τρόπο. Ο νους αδειάζει, η καρδιά αδειάζει, η ψυχή αδειάζει από όλες τις εικόνες και τις επινοήσεις αντικρίζοντας την αδιάσπαστη ενότητα.

" Μες στη σιγή υψώνεται το αθάνατο
πνεύμα,
χωρίς μιλιά έρχεται η χαρά"

Να είστε και σεις καλά και να συνεχίζετε το σπουδαίο έργο σας

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...