Ο Σωκράτης κρίνοντας από τον εαυτό του (όπου η δύναμη της λογικής κυριαρχούσε πάνω στις επιθυμίες και αναδείκνυε το ήθος του ανθρώπου) έφτασε να διατυπώσει ως αξίωμα ηθικής δύναμης του Ανθρώπου ότι «ουδείς εκών κακός». Ο ίδιος ακολούθησε τον κανόνα αυτό και προσπάθησε επίμονα και αταλάντευτα να μεταδώσει αυτή την αρχή στους άλλους, στους συμπολίτες του, με τη συζήτηση που άνοιγε όπου βρισκόταν, στην Αγορά ή στα Συμπόσια των φίλων του, όπου ήταν τακτικός καλεσμένος.
Ο Σωκράτης ήταν βέβαιος ότι μία πραγματική δυστυχία υπάρχει, δηλαδή να κάνει κανείς το κακό και μία πραγματική ευτυχία, να κάνει το καλό. Επειδή λοιπόν δεν θέλει κανείς να είναι δυστυχισμένος, έτσι κανείς δεν είναι θεληματικά κακός (ουδείς εκών κακός).
Η φράση του Σωκράτη, με την οποία εκδηλώνεται η πεποίθηση ότι κανένας άνθρωπος δεν πράττει το κακό με τη θέλησή του, υπό την έννοια ότι κανείς ενώ γνωρίζει ότι κάτι είναι κακό δεν το πράττει.
Αν, κατά τον Σωκράτη, πράττουμε το κακό, είναι διότι εκείνη τη στιγμή πιστεύουμε πως κάνουμε κάτι το αγαθό κάτι καλό δηλαδή. Για παράδειγμα όλοι γνωρίζουμε ότι το κάπνισμα βλάπτει την υγεία. Οπότε αν κάποιος σύμφωνα με τον Σωκράτη καπνίζει το κάνει γιατί δεν γνωρίζει πραγματικά το πόσο κακό είναι για την υγεία του (προφανώς υποτιμά ή δεν πιστεύει πραγματικά ότι το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία) και θεωρεί ότι η προσωρινή ευχαρίστηση, η χαλάρωση, η αγχολυτική του δράση του κάνει καλό!
Πώς λοιπόν κάποιος μπορεί να σταματήσει να πράττει το κακό; Τι είναι αυτό που θα τον οδηγήσει στην επιλογή του καλού; Ο Σωκράτης υποστήριζε ότι μόνο με τη γνώση του πραγματικά καλού και του πραγματικά κακού (άποψη που συνδέεται με την ιδέα της ύπαρξης μιας αντικειμενικής αλήθειας) μπορεί να αποφεύγει κανείς το κακό, αναγνωρίζοντας τη γνώση αυτή ως αρετή.
Βέβαια στον ισχυρισμό αυτό του Σωκράτη μπορούμε να αντιπαραθέσουμε παραδείγματα ανθρώπων που ενώ γνώριζαν πως αυτό που έπρατταν ήταν κακό, το έπρατταν. Κατά τον Καντ, το αν θα πράξει ο άνθρωπος το καλό ή το κακό δεν εξαρτάται απο τη γνώση του καλού και του κακού αλλά από τη βούληση του να πράξει το καλό για να αποφύγει το κακό.
Ο Σωκράτης ήταν βέβαιος ότι μία πραγματική δυστυχία υπάρχει, δηλαδή να κάνει κανείς το κακό και μία πραγματική ευτυχία, να κάνει το καλό. Επειδή λοιπόν δεν θέλει κανείς να είναι δυστυχισμένος, έτσι κανείς δεν είναι θεληματικά κακός (ουδείς εκών κακός).
Η φράση του Σωκράτη, με την οποία εκδηλώνεται η πεποίθηση ότι κανένας άνθρωπος δεν πράττει το κακό με τη θέλησή του, υπό την έννοια ότι κανείς ενώ γνωρίζει ότι κάτι είναι κακό δεν το πράττει.
Αν, κατά τον Σωκράτη, πράττουμε το κακό, είναι διότι εκείνη τη στιγμή πιστεύουμε πως κάνουμε κάτι το αγαθό κάτι καλό δηλαδή. Για παράδειγμα όλοι γνωρίζουμε ότι το κάπνισμα βλάπτει την υγεία. Οπότε αν κάποιος σύμφωνα με τον Σωκράτη καπνίζει το κάνει γιατί δεν γνωρίζει πραγματικά το πόσο κακό είναι για την υγεία του (προφανώς υποτιμά ή δεν πιστεύει πραγματικά ότι το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία) και θεωρεί ότι η προσωρινή ευχαρίστηση, η χαλάρωση, η αγχολυτική του δράση του κάνει καλό!
Πώς λοιπόν κάποιος μπορεί να σταματήσει να πράττει το κακό; Τι είναι αυτό που θα τον οδηγήσει στην επιλογή του καλού; Ο Σωκράτης υποστήριζε ότι μόνο με τη γνώση του πραγματικά καλού και του πραγματικά κακού (άποψη που συνδέεται με την ιδέα της ύπαρξης μιας αντικειμενικής αλήθειας) μπορεί να αποφεύγει κανείς το κακό, αναγνωρίζοντας τη γνώση αυτή ως αρετή.
Βέβαια στον ισχυρισμό αυτό του Σωκράτη μπορούμε να αντιπαραθέσουμε παραδείγματα ανθρώπων που ενώ γνώριζαν πως αυτό που έπρατταν ήταν κακό, το έπρατταν. Κατά τον Καντ, το αν θα πράξει ο άνθρωπος το καλό ή το κακό δεν εξαρτάται απο τη γνώση του καλού και του κακού αλλά από τη βούληση του να πράξει το καλό για να αποφύγει το κακό.
1 σχόλιο:
Μπορείς να πράξεις συνειδητά το κακό ; Μπορείς έχοντας επίγνωση των πράξεων σου και όχι κυριευμένος από τα πάθη σου να βιάσεις, να σκοτώσεις ; Ο Όσσο λέει (επειδή το αναφέρεις στο άρθρο σου) ότι έχοντας επίγνωση δεν μπορείς ούτε να καπνίσεις. Ίσως αυτό να εννοεί ο Σωκράτης όταν λέει γνώση, την επίγνωση της κάθε πράξης.
Διότι δεν υπάρχει σκοτάδι άλλα άγνοια και σε τελευταία ανάλυση η ανθρώπινη αδυναμία και οι δοκιμασίες δεν είναι παρά έλλειψη θεϊκού φωτός.
«Φως, περισσότερο φως», είπε ο Γκαίτε πεθαίνοντας, κι αυτό υπήρξε η ενορατική κραυγή της ανθρωπότητας σε όλη της την ιστορία. Ο Θεός όμως είναι φως μας λέει η βίβλος και σ’ αυτόν δεν υπάρχει σκοτάδι, ο δε Ιησούς είπε : «Εγώ είμαι το φως του κόσμου».
Αν σκεφτώ τη μέχρι τώρα ζωή μου διαπιστώνω ότι πολλά από τα προβλήματά μου προέκυψαν όχι από εκούσια λάθη μου αλλά εξαιτίας της άγνοιας ή της απειρίας μου ή της αδυναμίας να αντιληφθώ τη σημασία κάποιας κατάστασης που έπρεπε να αντιμετωπίσω.
Δημοσίευση σχολίου