Η φωτεινή πλευρά της κρίσης

Απόσπασμα από την εισήγηση του ψυχιάτρου Ιωάννη Αυγουστάτου με θέμα
"Ψυχική ισορροπία και αυτογνωσία σε περίοδο κρίσης"

Το κινέζικο ιδεόγραμμα της κρίσης (q:) αναλύεται σαν κίνδυνος (q- wei) και ευκαιρία (:-ji). Συνεπώς , όπως λέει και ο Στωικός φιλόσοφος Επίκτητος δεν είναι τα ίδια τα πράγματα (η κρίση εν προκειμένω) που μας ταράζουν, αλλά το πώς εμείς τα ερμηνεύουμε. Ουδέν κακόν αμιγές καλού έλεγαν οι πρόγονοί μας. Σοφία είναι να αποδεχόμαστε με γαλήνη τα πράγματα που δεν μπορούμε ν' αλλάξουμε να έχουμε τη δύναμη να αλλάξουμε αυτά που μπορούμε και να γνωρίζουμε τη διαφορά . Όταν δεν μπορούμε λοιπόν να αλλάξουμε τον άνεμο γυρίζουμε κατάλληλα το πανί μας και εκμεταλλευόμαστε την προωθητική του δύναμη!

Πολλοί αυτή την περίοδο, υπό την πίεση των συνθηκών, ξύπνησαν από τον λήθαργο των βεβαιοτήτων και μας ανεμελιάς, ξεπέρασαν την μοιρολατρία και οι λιγότερο φοβικοί πήραν ήδη ή παίρνουν το ρίσκο μας κινητοποίησης και μας αναζήτησης λύσεων. Στα χρόνια της ναρκισσιστικής ευμάρειας κλείσαμε τα μάτια μας μπροστά σε πολλά κακώς κείμενα , που τώρα ανακαλύπτουμε έκπληκτοι! Στερηθήκαμε τα σημαντικά για να κυνηγήσουμε τα περιττά. Αυτοπαγιδευτήκαμε σε μια κατάσταση υλικού ευτυχισμού. Μεταφέραμε το κέντρο βάρος της ζωής μας από την ουσία στην περιουσία. H οργή, λέει ο Στέλιος Ράμφος, δείχνει ένα μεγάλο κενό. Το κενό προκαλείται από την αδυναμία της αποδοχής του εαυτού χωρίς την υλική στήριξη. Υπήρξαν στην ιστορία μας και εποχές πολύ πιο δύσκολες, όπως η πείνα του 1942 -43. Εκεί, επειδή υπήρχε ένας στόχος, η αντίσταση στον κατακτητή , τα πράγματα , παρά τις ακραίες συνθήκες, ήταν ψυχολογικά πολύ καλύτερα. Υπήρχε ενθουσιασμός, ηρωισμός, ελπίδα, πίστη. Η κρίση αποκάλυψε το τεράστιο υπαρξιακό κενό και την πτώχευση των αξιών που επωάσθηκε την περίοδο των παχιών αγελάδων. Δεν πενθούμε μόνο για τις υλικές ζημίες αλλά και για την απώλεια του υλικού εαυτού μας.

Και πώς άλλωστε να μην πληγεί η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθησή μας , όταν έχουμε γαλουχηθεί σε μια κοινωνία με κύριο motto το «καταναλώνω άρα υπάρχω»; Τα νέα οικονομικά δεδομένα οδηγούν στην κατάρρευση ενός ολόκληρου συστήματος, με το οποίο μπορούσαμε μέχρι τώρα να διαχειριστούμε τα αρνητικά μας συναισθήματα , μέσω του καταναλωτισμού. Τώρα που η δυνατότητα του «shopping therapy» περιορίζεται σημαντικά, καλούμαστε περισσότερο επιτακτικά να έρθουμε αντιμέτωποι με την εσωτερική μας πραγματικότητα‡ έργο δύσκολο και πολλές φορές επώδυνο, καθώς έχουμε μάθει να αυτοπροσδιοριζόμαστε , με βάση το «τι έχουμε» και όχι το «τι είμαστε».

Η κρίση μας αναγκάζει βίαια να βγούμε από τον ατομικισμό και να αναζητήσουμε τον συνάνθρωπο, να κάνουμε αυτοκριτική και να επαναπροσδιορίσουμε τις αξίες μας...

Ο κίνδυνος ενώνει τους ανθρώπους, τους δραστηριοποιεί και τους εμπνέει. Ξαναβάζει σε λειτουργία τη σκέψη και φέρνει στην επιφάνεια την ξεχασμένη αλληλεγγύη. Έχουμε μοναδική ευκαιρία να εγκαταλείψουμε τη νοοτροπία του απάνθρωπου ανταγωνισμού με εκείνη της συντροφικότητας και της συνεργασίας. Μόνοι τους οι πολίτες προσπαθούν από κάτι να πιαστούν, οι ίδιοι να δημιουργήσουν ένα όραμα, να υπερβούν την κακή μοίρα της χώρας. Είτε διαισθητικά, είτε από ανάγκη, αντιδρούν, δίνουν σήματα απελευθέρωσης, κινητοποίησης και ενεργοποίησης. Θα έχετε προσέξει ότι πολλοί νέοι αντί να παγώνουν από την αγωνία του μέλλοντος, κάνουν θέατρο, μουσική, γράφουν βιβλία, συμμετέχουν σε εθελοντικές ομάδες ...; Έχουμε αντιληφθεί ότι δεν μπορούμε πλέον να παραδίδουμε εν λευκώ τη ζωή μας στους επαγγελματίες πολιτικούς, τους απρόσωπους τεχνοκράτες και τα διεθνή κέντρα εξουσίας. Ο δημόσιος διάλογος ξαναζωντανεύει. Μέσα απ' τις ζωηρές συζητήσεις και τις αναζητήσεις λύσεων, γινόμαστε ερασιτέχνες οικονομολόγοι, αναλυτές, σχολιαστές, δημοσιογράφοι και φιλόσοφοι. Από θεατές γινόμαστε ενεργοί πολίτες που αγανακτούν, κρίνουν και αμφισβητούν. Είναι αυτά σημάδια ενθαρρυντικά, αποτέλεσμα αυτοσυνειδησίας και όχι πολιτικών ή άλλων παρεμβάσεων.

Το επόμενο και δυσκολότερο βήμα είναι να υπερβούμε την στείρα αγανάκτηση, να συλλάβουμε και να κυοφορήσουμε το νέο που θα αντικαταστήσει το σαθρό και δυσλειτουργικό του παρελθόντος, χωρίς όμως να επαναλάβουμε τα ίδια λάθη! Θα ήταν μεγάλο ατόπημα , με την πρώτη ανάκαμψη της οικονομίας, να τα μπαλώσουμε πρόχειρα και να επιδιώξουμε απλά την παλινόρθωση της προηγούμενης προβληματικής ισορροπίας. Η κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα ίδια τα αίτια και με τα ίδια πρόσωπα που το γέννησαν, με νέες αποκρατικοποιήσεις, περιορισμό μισθών, συντάξεων και δαπανών για την παιδεία και την υγεία. Η επιστροφή στη γεωργία και την κτηνοτροφία με σύγχρονη οικολογική τεχνολογία , οι τράπεζες χρόνου και τα ανταλλακτικά δίκτυα αποτελούν αισιόδοξες εναλλακτικές λύσεις που μπορούν να βοηθήσουν τις τοπικές κοινωνίες να αναπνεύσουν, να ζήσουν και να αναπτυχθούν μέσα σε δύσκολες οικονομικά εποχές. Ήδη υπάρχουν 26 τοπικά δίκτυα ανταλλαγών που αναπτύχθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια σε όλη την Ελλάδα . Η συμμετοχή σ' αυτά είναι ένας τρόπος να ζεις και να εργάζεσαι χωρίς χρήματα.

Ολόκληρη την εισήγηση θα βρείτε στην ΕΥΤΟΠΙΑ

Συνοδοιπόροι είμαστε με τον ίδιο προορισμό...