Βιπάσανα

Η Βιπάσανα, που σημαίνει να βλέπεις τα πράγματα όπως είναι στην πραγματικότητα, είναι μια από τις αρχαιότερες τεχνικές διαλογισμού της Ινδίας.

Κι ενώ είχε χαθεί από την ανθρωπότητα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, την ανακάλυψε ξανά ο Γκοτάμα Βούδας πριν από 2500 χρόνια περίπου και τη δίδαξε ως μία οικουμενική θεραπεία για οικουμενικές ασθένειες, δηλαδή μία Τέχνη του Ζειν.

Το μονοπάτι αυτής της γνώσης δεν έχει καμιά απολύτως σχέση μια κανένα είδος οργανωμένης θρησκείας ή αίρεσης ούτε με οποιαδήποτε τελετουργία ή δοξασία, γι' αυτό μπορεί να ασκείται ελεύθερα από όλους, σε οποιοδήποτε τόπο ή χρόνο, χωρίς να έρχεται σε σύγκρουση με φυλή ή θρησκεία και έτσι μπορεί να αποδειχθεί εξίσου ωφέλιμο για όλους.

Ο διαλογισμός της Βιπάσανα στοχεύει στις ύψιστες πνευματικές επιδιώξεις της ολοκληρωτικής απελευθέρωσης και της καθολικής φώτισης.

Σαν αποτέλεσμα όμως της διανοητικής κάθαρσης, εξαφανίζονται πολλές ψυχοσωματικές παθήσεις, παρόλο που ο σκοπός της δεν είναι, απλά και μόνο να θεραπεύσει τις σωματικές ασθένειες, αλλά η εξάλειψη του θεμελιώδους ανθρώπινου πόνου και δυστυχίας.

Η Βιπάσανα είναι μία διαδικασία της αυτοκάθαρσης μέσω της αυτοπαρατήρησης.

Εστιάζει στη βαθιά αλληλοσύνδεση σώματος και νου που μπορεί να βιωθεί άμεσα με πειθαρχημένη προσοχή στις φυσικές αισθήσεις, που αποτελούν τη ζωή του σώματος και που συνεχόμενα αλληλοσυνδέεται και διαμορφώνει τη ζωή του νου.

Είναι ακριβώς αυτό το βασισμένο στην παρατήρηση αυτοερευνητικό ταξίδι στην κοινή ρίζα σώματος και νου που διαλύει τις πνευματικές ακαθαρσίες και οδηγεί σ' ένα ισορροπημένο νου γεμάτο αγάπη και συμπόνια.

Οι επιστημονικοί νόμοι που καθορίζουν τις σκέψεις, τα αισθήματα, τις κρίσεις και τις αισθήσεις καθενός, γίνονται καθαροί και ευδιάκριτοι. Μέσω της άμεσης εμπειρίας, η διαδικασία του πως κάποιος προχωρά ή οπισθοδρομεί, πως κάποιος παράγει δυστυχία ή απελευθερώνεται απ' αυτήν, γίνεται κατανοητή.

Η ζωή πλέον χαρακτηρίζεται από αυξημένη επίγνωση, απαλλαγμένη από πλάνες και αυταπάτες, από αυτοκυριαρχία και αυτοπειθαρχία και από απόλυτη γαλήνη και ειρήνη.



Ας δούμε όμως καλύτερα τι είναι η βιπάσανα μέσα από τη σκέψη του Όσσο, στο βιβλίο του Διαλογισμός : ταξίδι στο εδώ και τώρα

Η βιπάσανα είναι ο διαλογισμός που έχει οδηγήσει στη φώτιση τους περισσότερους ανθρώπους από οποιονδήποτε άλλο διαλογισμό γιατί είναι η ίδια η ουσία. Όλοι οι άλλοι διαλογισμοί έχουν την ίδια ουσία αλλά διαφορετικές μορφές. Έχουν και κάτι που είναι μη ουσιώδες. Η βιπάσανα όμως είναι καθαρή ουσία. Δεν μπορείς να βάλεις τίποτα στην άκρη και δεν μπορείς να προσθέσεις τίποτα για να τη βελτιώσεις.

Η βιπάσανα είναι κάτι τόσο απλό που ακόμη και ένα μικρό παιδί μπορεί να το κάνει. Στην πραγματικότητα, ακόμη και το μικρότερο παιδί μπορεί να το κάνει καλύτερα από σένα, επειδή δεν είναι ακόμη γεμάτο από τα σκουπίδια του νου. Είναι ακόμα καθαρό και αθώο.

Η βιπάσανα μπορεί να γίνει με τρεις τρόπους και μπορείς να διαλέξεις εκείνον που σου ταιριάζει καλύτερα.

Ο πρώτος τρόπος είναι να έχεις επίγνωση των πράξεων σου, του σώματος σου, του νου σου, της καρδιάς σου. Όταν περπατάς, να περπατάς με επίγνωση. Όταν κινείς το χέρι σου, να το κινείς με επίγνωση, γνωρίζοντας απόλυτα ότι κινείς το χέρι σου. Μπορείς να το κινήσεις χωρίς καμιά επίγνωση, μηχανικά. Όταν κάνεις τον πρωινό σου περίπατο, εξακολουθείς να περπατάς χωρίς να έχεις επίγνωση των ποδιών σου. Έχε επίγνωση !

Να έχεις επίγνωση του σώματός σου. Όταν τρως να έχεις επίγνωση των κινήσεων που χρειάζονται για να φας. Όταν κάνεις ντους, να έχεις επίγνωση της δροσιάς που έρχεται σε σένα, του νερού που πέφτει πάνω σου. Να έχεις επίγνωση ! Δεν πρόκειται να συμβεί αν βρίσκεσαι σε κατάσταση ασυνειδησίας.

Το ίδιο ισχύει και για το νου σου και για την καρδιά σου. Όποια σκέψη κι αν περνάει από την οθόνη του νου σου, απλώς παρατήρησε την. Όποιο συναίσθημα περνάει από την οθόνη της καρδιάς σου, απλώς παρατήρησε το. Να παραμένεις παρατηρητής. Μην επεμβαίνεις και μη ταυτίζεσαι. Μην αξιολογείς αν είναι καλό ή κακό. Αυτό δεν είναι μέρος του διαλογισμού σου.

Ο δεύτερος τρόπος είναι η αναπνοή – το να έχεις επίγνωση της αναπνοής. Καθώς η αναπνοή μπαίνει μέσα σου, η κοιλιά αρχίζει να σηκώνεται και καθώς η αναπνοή βγαίνει προς τα έξω, η κοιλιά σου αρχίζει να κατεβαίνει και πάλι. Έτσι η δεύτερη μέθοδος είναι να έχεις επίγνωση της κοιλιάς σου. Είναι η ίδια η επίγνωση του ανεβοκατεβάσματος της κοιλιάς. Και η κοιλιά βρίσκεται πολύ κοντά στις πηγές της ζωής, επειδή με τον αφαλό συνδέεται το παιδί με τη ζωή της μητέρας.

Πίσω από τον αφαλό βρίσκεται η πηγή της ζωής του. Έτσι όταν κινείται η κοιλιά είναι στην πραγματικότητα η ενέργεια της ζωής, η άνοιξη της ζωής που ανεβοκατεβαίνει με κάθε αναπνοή.

Ούτε αυτός ο τρόπος είναι δύσκολος. Μάλιστα μπορεί να είναι και ευκολότερος, επειδή αυτή είναι μια πολύ απλή τεχνική. Στην πρώτη περίπτωση πρέπει να έχεις επίγνωση του σώματός σου, πρέπει να έχεις επίγνωση του νου σου και πρέπει να έχεις επίγνωση των συναισθημάτων σου, των διαθέσεων σου.

Η πρώτη περίπτωση λοιπόν έχει τρία βήματα. Η δεύτερη περίπτωση έχει ένα μόνο βήμα που είναι πολύ απλό : Απλώς παρατηρείς την κοιλιά που ανεβοκατεβαίνει. Και το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Όσο αποκτάς μεγαλύτερη επίγνωση της κοιλιάς, ο νους γίνεται σιωπηλός, η καρδιά γίνεται σιωπηλή και οι διαθέσεις εξαφανίζονται.



Και ο τρίτος τρόπος είναι το να έχεις επίγνωση της αναπνοής στην είσοδο της, όταν μπαίνει μέσα στα ρουθούνια σου. Νιώσε την – όχι από τον πόλο της κοιλιάς – αλλά από το άλλο άκρο, από τον αντίθετο πόλο. Νιώσε την από τη μύτη. Καθώς η αναπνοή μπαίνει μέσα σου, δίνει μια ιδιαίτερη δροσιά στα ρουθούνια σου. Ύστερα η αναπνοή βγαίνει προς τα έξω … Εισπνοή … Εκπνοή …

Κι αυτός ο τρόπος είναι εύκολος. Μάλιστα είναι πιο εύκολος για τους άνδρες από ότι για τις γυναίκες. Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη επίγνωση της κοιλιάς. Οι περισσότεροι άνδρες δεν αναπνέουν τόσο βαθιά, από την κοιλιά. Ανεβοκατεβαίνει ο θώρακάς τους επειδή σε ολόκληρο τον κόσμο θεωρείται ότι αν ο θώρακάς σου ανεβοκατεβαίνει και η κοιλιά είναι σχεδόν ανύπαρκτη, αυτό δίνει πιο όμορφο σχήμα στο σώμα, το κάνει να φαίνεται πιο αθλητικό.

Ο άνδρας έχει επιλέξει να αναπνέει μόνο από το θώρακα. Έτσι ο θώρακας γίνεται ολοένα και μεγαλύτερος, ενώ η κοιλιά συρρικνώνεται, οπότε νομίζει πως φαίνεται πιο αθλητικός. Σε ολόκληρο τον κόσμο, εκτός από την Ιαπωνία, όλοι οι αθλητές και οι προπονητές δίνουν έμφαση σε εκείνο το είδος αναπνοής που γεμίζει τους πνεύμονες, αναπτύσσει τον θώρακα και τραβάει την κοιλιά προς τα μέσα.

Το πρότυπο είναι το λιοντάρι που έχει μεγάλο θώρακα και πολύ μικρή κοιλιά. Το να είσαι λοιπόν σαν το λιοντάρι έχει γίνει ο κανόνας για τους αθλητές, για τους γυμναστές και τους ανθρώπους που δουλεύουν με το σώμα.

Στα Ινδικά αγάλματα του Γκωτάμα Βούδα, το σώμα είναι κάπως αθλητικό. Η κοιλιά είναι πολύ μικρή και ο θώρακας πολύ φαρδύς. Ο Ιάπωνας Βούδας όμως είναι πολύ διαφορετικός. Ο θώρακάς του είναι σχεδόν σιωπηλός, επειδή αναπνέει από την κοιλιά, αλλά η κοιλιά του είναι μεγαλύτερη. Δεν φαίνεται όμορφη επειδή η ιδέα που έχει επικρατήσει στον κόσμο είναι τόσο παλιά, αλλά η αναπνοή από την κοιλιά είναι πιο φυσική, πιο χαλαρή.

Όταν κοιμάσαι, δεν αναπνέεις από το θώρακα, αλλά από την κοιλιά. Γι’ αυτό το λόγο ο ύπνος είναι μια χαλαρωτική εμπειρία. Μετά τον ύπνο αισθάνεσαι τόσο φρέσκος, τόσο νέος, επειδή ολόκληρη την νύχτα ανέπνεες φυσικά … Ήσουν στην Ιαπωνία !

Αυτά είναι τα δύο σημεία : Αν φοβάσαι ότι η αναπνοή από την κοιλιά θα καταστρέψει το αθλητικό σου σχήμα – κι αυτό είναι κάτι που το φοβούνται οι άνδρες – τότε είναι πιο εύκολο να παρατηρείς την αναπνοή τη στιγμή που μπαίνει στα ρουθούνια. Παρατήρησε την αναπνοή που μπαίνει μέσα σου και παρατήρησέ την κι όταν βγαίνει έξω.

Αυτοί είναι οι τρεις τρόποι και όλοι βοηθούν. Κι αν θέλεις να κάνεις δύο τρόπους μαζί, τότε κάντο ! Τότε η προσπάθεια γίνεται ακόμη πιο έντονη. Αν θέλεις μπορείς να κάνεις και τους τρεις τρόπους μαζί. Τότε οι πιθανότητες θα είναι πιο γρήγορες. Όλα όμως εξαρτώνται από σένα. Κάνε αυτό που νιώθεις ευκολότερο.
Να θυμάσαι, το εύκολο είναι το σωστό !

Καθώς ο διαλογισμός κάθεται μέσα σου και ο νους σωπαίνει, το εγώ θα εξαφανίζεται. Εσύ θα είσαι εκεί, αλλά δε θα υπάρχει αίσθηση του «εγώ». Τότε οι πόρτες είναι ανοιχτές.

Απλώς περίμενε με αγάπη, με ένα καλωσόρισμα στην καρδιά για τη μεγάλη στιγμή – τη μεγαλύτερη στιγμή στη ζωή του καθένα – τη στιγμή της φώτισης.

Έρχεται… Ασφαλώς έρχεται. Ποτέ δεν καθυστερεί ούτε μια στιγμή. Από τη στιγμή που είσαι σωστά συντονισμένος, ξαφνικά εκρήγνυται μέσα σου, σε μεταμορφώνει.

Ο παλιός άνθρωπος έχει πεθάνει και ο καινούργιος άνθρωπος έχει φτάσει.

Κάθισμα Βιπάσανα

Βρες μια άνετη θέση στην οποία θα καθίσεις 40 με 60 λεπτά.

Είναι σημαντικό το να κάθεσαι με την πλάτη και το κεφάλι σου ίσια. Τα μάτια σου θα πρέπει να είναι κλειστά και η αναπνοή σου κανονική. Το σώμα να μένει όσο πιο ακίνητο γίνεται και να αλλάζεις θέση μόνο όταν είναι αληθινά αναγκαίο.

Όταν κάθεσαι το πρωταρχικό είναι να παρατηρείς το ανέβασμα και το κατέβασμα της κοιλιάς, λίγο πάνω από τον αφαλό, καθώς η αναπνοή μπαίνει και βγαίνει μέσα σου. Δεν είναι τεχνική συγκέντρωσης, έτσι, καθώς παρατηρείς την αναπνοή, μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή σου διάφορα πράγματα.

Στην βιπάσανα τίποτα δεν είναι ενόχληση. Έτσι όταν έρχεται κάτι άλλο, σταμάτησε να προσέχεις την αναπνοή σου και παρατήρησε οτιδήποτε συμβαίνει μέχρι να είναι εφικτό να ξαναγυρίσεις πίσω στην αναπνοή σου. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει σκέψεις, συναισθήματα, κρίσεις, σωματικά αισθήματα, εντυπώσεις από τον εξωτερικό κόσμο κ.λ.π.

Αυτό που έχει σημασία είναι η διαδικασία της παρατήρησης και όχι αυτό που παρατηρείς. Να θυμάσαι λοιπόν να μην ταυτίζεσαι με οτιδήποτε κι αν έρχεται. Οι ερωτήσεις και τα προβλήματα μπορούν να δωθούν σαν μυστήρια που μπορείς να τα απολαύσεις !

Βάδισμα Βιπάσανα

Το δεύτερο μέρος είναι ένα αργό συνηθισμένο βάδισμα, που βασίζεται στην πλήρη επίγνωση του αγγίγματος των πελμάτων στο έδαφος.

Μπορείς να περπατάς σε κύκλο ή σε ευθεία γραμμή, κάνοντας 10 με 15 βήματα μπρος πίσω, μέσα ή έξω από το δωμάτιο. Το βλέμμα να είναι χαμηλωμένο στο έδαφος, μερικά βήματα μπροστά.

Καθώς περπατάς η προσοχή σου πρέπει να είναι στραμμένη στην επαφή κάθε πέλματος τη στιγμή που αγγίζει το έδαφος. Αν εμφανιστούν άλλα πράγματα, σταμάτα να δίνεις προσοχή στα πέλματα και παρατήρησε αυτό το άλλο, που αποσπά την προσοχή σου και ύστερα γύρισε στα πέλματα.

Είναι η ίδια τεχνική όπως όταν είσαι καθισμένος, αλλά στην παρατήρηση είναι διαφορετικό το πρωταρχικό ενδιαφέρον. Μπορείς να περπατάς 20 με 30 λεπτά.