Πέμπτη 28 Μαΐου 2009

Αναζητώντας το Φως - Ο δρόμος της μεταφυσικής


Η φυσική επιστήμη λοιπόν όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο δεν μπορεί να μας οδηγήσει στο πλήρες Φως.

Θα προσπαθήσουμε να ερευνήσουμε σήμερα το δρόμο της Μεταφυσικής. Είναι κι αυτός ένας δρόμος της λογικής αλλά και της διαίσθησης και της ενόρασης. Μας οδηγεί στη μεταφυσική θεώρηση των πραγμάτων. Με το λογικό του ο άνθρωπος διαπιστώνει, ότι είναι απαραίτητο να δεχτεί την ύπαρξη ενός κόσμου από τον οποίο η επιστήμη ακόμη προσπαθεί να ανασύρει τον μαγικό πέπλο της Ίσιδος. Παρατηρώντας διαπιστώνουμε ότι παντού στον κόσμο βασιλεύει η τάξη, ότι μέσα από αυτό που ονομάζουμε «υπερφυσικό» πηγάζουν οι μορφές της ζωής, πριν εμφανιστούν στο προσκήνιο του φυσικού κόσμου κι αφού επιτελέσουν την εξελικτική πορεία του κύκλου τους, μέσα στο ορατό Σύμπαν, επιστρέφουν σ’ αυτό που ονομάζουμε «υπερφυσικό». Είναι ο αιώνιος χορός του Σίβα, της συντήρησης και της καταστροφής. Ο αέναος κύκλος. Ο άνθρωπος προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει το ασύλληπτο με την σκέψη, αλλά και με την ενόραση και την διαίσθηση. Το ένα και το άπειρο νοούνται ως μια έννοια.

Η μεταφυσική αποτελεί καταφύγιο του ανθρώπου και δεν είναι παρά η ασύλληπτη από την φυσική επιστήμη λειτουργία κάποιων άδηλων και άγνωστων νόμων, νόμων που μπορούν να συλλάβουν εξαιρετικά πλάσματα : Οι Μύστες, οι Ποιητές, οι Μάγοι, οι Σοφοί, οι Προφήτες, οι Μυστικιστές. Ο Έγκελς, που ήταν υλιστής, είπε ότι «προφήτης σημαίνει να μπορείς να ερμηνεύσεις τα μυστικά μηνύματα της φύσεως».

Με λογικές σκέψεις, χωρίς όμως αυστηρά επιστημονικό υπόβαθρο – με πείραμα κι απόδειξη – φτάσαμε στο συμπέρασμα που με περισσότερη ενάργεια διετύπωσε ο Σεφέρης ότι : «υπάρχει ένα ορισμένο σημείο του πνεύματος, απ’ όπου η ζωή και ο θάνατος, το πραγματικό και το φανταστικό, το πεπερασμένο και το μελλοντικό παύουν να διαπερνώνται αντιφατικά». Ο άνθρωπος συνειδητοποιεί τα δυο του μέρη. Το υλικό, που τον κολλάει στη γη και το υπερβατικό, που του δίνει τη συνεχή τάση προς τον ουρανό. Ανακαλύπτει τον μακρόκοσμο και τον μικρόκοσμο. «Όπως εν τοις άνω, ούτω κι εν τοις κάτω». Ανακαλύπτει ακόμα το νόμο της αντιθέσεως. Το Φως και το απαραίτητο Σκοτάδι, που στηρίζει και καθορίζει την έννοια του Φωτός.



Με την Μεταφυσική ο άνθρωπος, πέρα από το ορατό, διακρίνει το αόρατο, αυτό που η φυσική και τα μαθηματικά το αγνοούν γιατί δεν μπορούν να το φτάσουν. Δεχόμαστε σαν έγκυρο οτιδήποτε υποπίπτει στις αισθήσεις μας και μπορεί να επαληθευτεί. Στην ιδανική περίπτωση έχουμε επαλήθευση με το πείραμα. Τι γίνεται όμως πέρα από εκεί ;
Όταν κάθε νίκη της επιστήμης περιέχει το σπέρμα της μελλοντικής ήττας και, στην καλλίτερη περίπτωση τη Λερναία Ύδρα των νέων ερωτημάτων ; Οι κανόνες της λογικής μένουν κατ’ ανάγκη στον χώρο των υποθέσεων. Άλλωστε ο Hawking μας διδάσκει ότι θεωρία είναι μια υπόθεση ανατρέψιμη. Είναι μεταφυσική σκέψη, ότι από το τίποτα δεν μπορεί να δημιουργηθεί το παν. Αλλά κι αυτή την διαπίστωση τη θέτει σε αμφιβολία άλλη μεταφυσική σκέψη. Τι είναι τότε το τίποτα ; Το μηδέν. Λέει ο Heidegger - γνήσιος συνεχιστής του Kierkegaard – “Γιατί δεν ασχολείσθε με το μηδέν και ενδιαφέρεστε μόνο για το ον και πέραν αυτού κλείνετε τα μάτια ;” Σας ενδιαφέρει το ον. Γιατί δεν σας ενδιαφέρει το τίποτα ; Γιατί υποστηρίζετε, ρωτάει, ότι υπάρχει ον και όχι πολύ περισσότερο «τίποτα»; Πέραν του όντος γιατί να μην υπάρχει το μηδέν ; Άλλοι όμως απαντούν : Πως είναι δυνατόν το μηδέν, το τίποτα να είναι. Μπορεί λογικά να πείτε ότι το μηδέν είναι τούτο κι εκείνο, αφού είναι μηδέν ; Η ερώτηση μένει χωρίς απάντηση. Είναι γνωστή η αλληγορία του Πλάτωνα στην Πολιτεία του, για τους δεσμώτες στο σπήλαιο, που αδυνατούν να στρέψουν τα κεφάλια τους προς την όπισθεν αυτών ευρισκόμενη πηγή Φωτός, περιοριζόμενοι στην ενόραση μόνο των σκιών, που προσπίπτουν στον απέναντι τοίχο. Η μεταφυσική αλήθεια για τον Heidegger φαίνεται ότι είναι σκιά της προμελετικότητας κι ο άνθρωπος δέσμιος του πεπερασμένου κόσμου.

Που οδηγεί η μεταφυσική θεώρηση των πραγμάτων ; Δεν έδωσε απάντηση στο ερώτημα ποια είναι η αόρατη εκείνη δύναμη που κινεί το Σύμπαν. Ούτε θα την δώσει. Η μεταφυσική διερεύνηση των πραγμάτων μετατοπίζεται τελικά στον μη επαληθεύσιμο χώρο της πίστης και καμιά φορά γλιστρά στη δεισιδαιμονία ή εγκαταλείπεται ευσπλαχνικά στην ποίηση. Ο άνθρωπος όμως δεν μπορεί να μη σκεφτεί και μεταφυσικά. «Αν δεν στηρίξεις το ένα πόδι έξω από τη Γη, ποτέ σου δε θα μπορέσεις να σταθείς επάνω της», ψάλλει ο Οδυσσέας Ελύτης. Εκεί τον οδηγεί η αδυναμία της Επιστήμης να μας οδηγήσει στην πλήρη Αλήθεια.
Δεν υπάρχει όμως μια μεταφυσική που να ξεφεύγει από τα πλαίσια της ανθρώπινης λογικής, αλλά κι αυτή προσκρούει στη δομή της ανθρώπινης γνωστικής λειτουργίας. Στην αδυναμία του μέρους (που είναι ο άνθρωπος) να συλλάβει το όλο (που είναι ο Θεός). Όμως, η γνώση, η καθαρή επιστήμη, πρέπει να επικυρώνει το νοητό, αλλά να μην αποκλείει το μη νοητό, αφού η γνώση δεν έσβησε το άγνωστο. Πάντως ο δρόμος της μεταφυσικής μας κατευθύνει προς τις ακτίνες του Φωτός. Όπως μας διδάσκει ο Πλωτίνος, η ανοδική πορεία της ψυχής αποκαλύπτει ότι η βαθύτερη δομή της πραγματικότητας είναι μεταφυσική, κι ότι από την μεταφυσική δομή πηγάζει το καθήκον του ανθρώπου να απαγκιστρωθεί από την Ύλη. Η μεταφυσική όμως δεν φθάνει στην πλήρη Αλήθεια, παρά μόνον την ψηλαφίζει, όπως ακριβώς πράττουν και οι φυσικές επιστήμες.

Σε επόμενο άρθρο θα προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε τον τελευταίο δρόμο στην αναζήτηση της αλήθειας που είναι ο εσωτερικός δρόμος προς την αληθινή γνώση, προς το Φως.


5 σχόλια:

Φώτης είπε...

Ακόμα ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα και ακόμα μία εξαιρετικά εύστοχη προσέγγιση, φίλε "delta"! Χρόνια ολόκληρα παρακολουθώ τη λογική και τη διαίσθηση, την επιστήμη και τη μεταφυσική να μάχονται στα μαρμαρένια αλώνια της ψυχής μου, διεκδικώντας την απόλυτη πίστη και αφοσίωσή μου! Παλιότερα ένιωθα εγκλωβισμένος και αγωνιούσα γιατί νόμιζα ότι έπρεπε οπωσδήποτε να ταχθώ με τη μια ή την άλλη "παράταξη". Όσο περνάει ο καιρός, συνειδητοποιώ ότι η μάχη είναι μια ψευδαίσθηση που υπάρχει μόνο στη φαντασία μου. Δεν χρειάζεται να διαλέξω και δεν χρειάζεται να απορρίψω τίποτα. Όπως λέει και ο Καζαντζάκης στην "Ασκητική", πρέπει να βάλω θεμέλιο την καρδιά κι απάνω της να χτίσω με του νου τα εργαλεία και τη δύναμη. Με άλλα λόγια, να μάθω να ταξιδεύω κρατώντας γερά το πηδάλιο του νου και του ορθολογισμού αλλά με ανοιχτά τα πανιά της καρδιάς, της διαίσθησης και της φαντασίας. Ίσως μέσα από την επίτευξη αυτής της ισορροπίας να καταφέρουμε να υπερβούμε τις αντιθέσεις και να διαβούμε την πύλη της αληθινής εσωτερικής γνώσης. Αμήν!

kelly alamanou είπε...

Πάνε χρόνια από τότε που ακουσα τον εαυτό μου να μου λέει,πως "ότι δεν μπορείς να εξηγήσεις η να αντιληφθείς δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει"
Τώρα πιά εχω περισότερη εμπιστοσύνη σε ότι αισθάνονομαι και χρησιμοποιώ τη σκέψη για να κατανοήσω ότι μπορεί να κατανοηθεί,ότι δεν μπορεί,το παρατηρώ και το..αφήνω απλά να υπάρχει.

delta είπε...

Πολύ εύστοχα τα σχόλια σας καλοί μου φίλοι.

«Το Υπάρχειν δεν ταυτίζεται ούτε περατούται στο Οράν»

ή όπως λέει η φίλη Κέλλυ :

«ότι δεν μπορείς να εξηγήσεις η να αντιληφθείς δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει»

mar9659 είπε...

Καλημέρα σε όλους!!έχω καιρό να φανώ απο το τόσο ενδιαφέρον μπλόγκ,παρακολούθουσα με ενδιαφέρον κάθε άρθρο,αλλά σιωπηρά...λόγω προβλημάτων και φόρου εργασίας..σήμερα έχω λίγο χρόνο και θα σχολιάσω στο άρθρο αυτό που είναι όπως πάντα ενδιαφέρον... Μέσα στις καταπληχτικές και αποθεωτικές προόδους του καιρού μας τώρα που διανύουμε την ρόδινη ανατολη του 21ου αίωνα.....τι θέση μπορεί να έχει κάθε ουτοπιστική και αναχρονιστική μεταφυσική νοοτροπία,μέσα στην ορθολογιστική και επιστημονική ανάλυση που γίνεται και θα γίνεται χειροπιαστή στα φυσικά και κοσμικά φαινόμενα; Τι είναι το " μυστήριο"που επικαλούνται στα έθιμα των ναών,οι νυφοστόλιστοι ευκολόγοι, κεκράχτες των "μετά φόβοθ θεού πίστεως"των θείων και αγγελικών οραμάτων της μετανοίας και εξιλέωσης αμαρτημάτων,του δεσποτοκρατικού κουβέρνου τους;Είναι λένε "μυστήριο",κάτι που δεν φτάνει να εξηγήσει ο νούς μας. Τα ιεροτελεστικά έθιμα,γιατί τα κάνουν ανεξήγητα πράγματα ; Τι είναι λοιπόν έθιμο;Είναι συνήθειο των ανθρώπων'και τι είναι συνήθειο;Τρόπος φαίρεσθαι στις ανάλογες απο εσωτερική παρόρμηση σχέσεις.Αρα, γιατί το "μυστήριο"για τον απλό λαό,να πέφτει σον αγνωστικισμό,και νά'ναι κάτι ανεξήγητο και σκοτεινό,υπεράνθρωπο και υπερφυσικό,έξω απο κάθε λογική και επιστημονική απόδειξη;Κι όλα αυτά,για τη σύγχυση,την προκατάλειψη και τον φόβο των Ιουδαίων;Ο φόβος, είναι άγχος της ψυχής και αδράνεια.'Αρα δειλία και δουλεία.Έτσι οι φορείς κι'οι "αγγιτάτορες" της μεταφυσικής,σπέρνουν οι ίδιοι τη δυστυχία στα θύματά τους,και δεν λευτερώνουν ψυχικά και ηθικά τον άνθρωπο,για να νιώσει ευτυχισμένος.Οι ιδέες δεν ανήκουν στον υπεραισθητό κόσμο,αλλά στα πνεύματα και στα πράγματα της ζωής,στα αισθητά αντικείμενα του βίου που η σύνθεσή τους αποτελείται απο μορφή και ύλη.Ετσι θά'λέγε ο Αριστοτέλης σαν πατέρας της λογικής. Γιατί,όλα τα όντα, έχουν κίνηση,εξέλιξη και σκοπό,την ατομική και ομαδική ευτυχία της ζωής.Ετσι το κάθε άτομο,οταν αφυπνίζεται απο το λήθαργο και την πλάνη της όποιας μεταφυσικής και φανταστικής μαγείας,μαγγανείας,η όποιας άλλης δοξασίας,βλέπει το φώς. "Αστραψε φώς και γνώρισε ο λαός τον εαυτό του"(Σολωμός)

Iptamenos Ollandos είπε...

Εξαιρετικό το άρθρο σου, φίλε μου delta!

Όμως αν μου επιτρέπεις θα ήθελα να κάνω μία αναφορά ΚΑΙ στην εισαγωγή του βιβλίου του Haidegger "Τι είναι μεταφυσική;", όπου αναφέρεται στη παραβολή του Descartes, με το δέντρο της φιλοσοφίας. Όχι γιατί ξεκαθαρίζει τι είναι μεταφυσική (εξάλλου όπως αναφέρεις χαρακτηριστικά, η ερώτηση παραμένει) αλλά γιατί προσωπικά πιστεύω ότι είναι μια εικόνα που σε βάζει σ'ένα πολύ ενδιαφέρον δρόμο για την κατανόηση της.
Λέει λοιπόν ότι το Δέντρο της Φιλοσοφίας έχει για κορμό τα Φυσικά, για κλαδιά τις διάφορες επιστήμες -που μπορούν γενικά να δωθούν με την Ιατρική, Μηχανική και την Ηθική- και για ρίζες του τη μεταφυσική οι οποίες παίρνουν τα στοιχεία της τροφής του από το χώμα, που είναι η Αλήθεια.

Το απόσπασμα του Heidegger στα αγγλικά: http://books.google.nl/books?id=bqFlKeyaHaIC&pg=PA36&lpg=PA36&dq=heiddeger+tree+of+philosophy&source=bl&ots=ZeQKDGua3Z&sig=x-n2geYPh39J5Wy24ipgjoF2RV0&hl=en&ei=ddQiSqfmBYOO-Abs6O3RCQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3

Και το πρωτότυπο του Descartes: http://books.google.nl/books?id=oYYKd-81MngC&pg=PA232&lpg=PA232&dq=descartes+tree+of&source=bl&ots=Kf8aTbov0g&sig=z3MdAxOl-F-AWm41lYMVfSlC-VE&hl=en&ei=ddEiSpG5FoPL-AaY5bCvCQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6#PPA236,M1

Και πάλι συγχαρητήρια για την ανάρτηση σου!

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...