Στροφή προς τα μέσα

«Επί αιώνες χτυπούσα την πόρτα του Θεού» λέει ο μεγάλος μύστης και ποιητής Ρουμί, «και όταν άνοιξε επιτέλους, είδα ότι χτυπούσα από μέσα».
Στη σημερινή εποχή, στην εποχή της ταχύτητας, στην εποχή του fast food, στην εποχή των γρήγορων μεταφορικών μέσων που ελαχιστοποιούν τις αποστάσεις, ο άνθρωπος κατάφερε να απομακρυνθεί όσο ποτέ άλλοτε από τον ίδιο του τον εαυτό.

Υπήρχε μια φορά ένας σπουδαίος γλύπτης κι επειδή ήταν πολύ διάσημος ερχόταν πολύς κόσμος να δει τα έργα του. Μια μέρα τον επισκέφτηκε μια ομάδα ατόμων και τους οδήγησε στο εργαστήριο του. Τους πήγε στο πρώτο δωμάτιο κι εκεί είδαν μεγάλα κομμάτια μάρμαρο, που είχαν πελεκηθεί λίγο στα πλάγια. Οι επισκέπτες απογοητεύτηκαν. Τους είπε : «Μη βιάζεστε να κρίνετε, ελάτε στο δεύτερο δωμάτιο, όπου συνεχίζω την εργασία μου». Πήγαν λοιπόν στο επόμενο δωμάτιο κι εκεί είδαν ότι τα κομμάτια μαρμάρου είχαν πάρει ένα καλύτερο σχήμα κι εντυπωσιάστηκαν περισσότερο. Ακόμη όμως δεν ήταν ικανοποιημένοι. Τους οδήγησε τότε στο τρίτο δωμάτιο, κι εκεί είδαν έργα τέχνης που ήταν στα αλήθεια καταπληκτικά και εντυπωσιάστηκαν πάρα πολύ. Εκείνος τότε τους είπε : «Ούτε αυτά τα έργα είναι εντελώς έτοιμα. Χρειάζεται να γυαλιστούν και να τελειοποιηθούν».

Ένας μεγάλος δάσκαλος μου είπε κάποτε ότι δεν είναι αυτά που χάσαμε στην πορεία του χρόνου που μας απομάκρυναν από το Παράδεισο , αλλά αντιθέτως όλα εκείνα που επικάθησαν πάνω στην ψυχή μας, πάνω σε ότι πιο όμορφο έχουμε και δεν μας αφήνουν να το δούμε.

Ανατρέχοντας στην αρχαία σοφία ακούμε τον Πλωτίνο να προτρέπει : «Κλειστείτε στον εαυτό σας και κοιτάξτε. Κι αν δε βρίσκετε τον εαυτό σας όμορφο, πράξτε όπως ο δημιουργός ενός αγάλματος που πρέπει να γίνει όμορφο … κόβει από δω, λειαίνει από κει, κάνει αυτή τη γραμμή πιο ανάλαφρη, εκείνη πιο καθαρή, μέχρι που ένα όμορφο πρόσωπο προβάλλει. Έτσι πρέπει να κάνετε κι εσείς, να μη πάψετε να σμιλεύεται το άγαλμά σας».

Επιπλέον ο τελευταίος εκπρόσωπος τόσο του Αρχαίου Κόσμου, όσο και του Στωϊκισμού Μάρκος Αυρήλιος στο σύγγραμμα του Τα εις Εαυτόν, γραμμένο στην Ελληνική πιο λακωνικά και με μεγαλύτερη ακρίβεια μας λέει :
«Ένδον σκάπτε. Ένδον η πηγή του αγαθού και αεί δυναμένη αναβλύειν εάν αεί σκάπτης (Σκάψε μέσα σου. Μέσα σου βρίσκεται η πηγή του καλού και μπορεί να αναβλύζει πάντοτε, αν πάντοτε σκάβεις)»

Και η απλοϊκή σκέψη μου κάνει έναν παραλληλισμό με το πηγάδι από το οποίο όσο αντλούμε το νερό του, τόσο περισσότερο νερό αυτό μας δίνει, ενώ αν σταματήσουμε την άντληση για μεγάλο διάστημα το πηγάδι στερεύει. Κάπως έτσι είναι κι ο εσωτερικός μας κόσμος. Σε όσο μεγαλύτερο βάθος ψάχνουμε τόσο ομορφότερα πράγματα έρχονται στην επιφάνεια, ενώ όταν σταματάμε για κάποιο διάστημα την αναζήτηση, παύει να αναβλύζει η πηγή του αγαθού που αναφέρει ο φιλόσοφος.

Οτιδήποτε ψάχνουμε στον εξωτερικό κόσμο, σχέσεις, άτομα, υλικά αγαθά, ταξίδια, σπουδές, εργασία, το έχουμε μέσα μας. Όσο βασιζόμαστε σε εξωτερικά πράγματα, σε άλλα άτομα για να μας φέρουν ευτυχία δεν είμαστε ποτέ ασφαλείς.

Ο Πλάτων είπε : «Ο δρόμος για τον εαυτό βρίσκεται μέσα σας». Ο δε Παράκελσος ένας από τους μεγαλύτερους αλχημιστές και αποκρυφιστές όλων των εποχών μας λέει πιο αναλυτικά ότι : «Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τον εαυτό τους κι επομένως δεν καταλαβαίνουν τα πράγματα του εσωτερικού τους κόσμου. Ο κάθε άνθρωπος έχει μέσα του την ουσία του Θεού και όλη τη σοφία και τη δύναμη του κόσμου εν σπέρματι. Κατέχει το ένα είδος γνώσης όσο και το άλλο, κι αυτός που δε βρίσκει αυτό που είναι μέσα του, δεν μπορεί αληθινά να πει πως δεν το έχει, μα πως δε στάθηκε ικανός να το αναζητήσει με επιτυχία».

Γνώσεις υπάρχουν πολλές, αλλά αυτές δεν θα μας βοηθήσουν στην εξέλιξή μας. Μας βοηθάει μόνο αυτό το οποίο έχουμε ζήσει. Και αυτές οι βιωματικές γνώσεις μπορεί να είναι πολύ λίγες. Είναι όμως αυτό που έχουμε στην διάθεσή μας πραγματικά. Όλα τα άλλα είναι θεωρίες. Μπορεί να έχουμε διαβάσει για ανώτερα αιθέρια σώματα, για αριθμοσοφία και συμβολισμό, χωρίς να έχουμε καταφέρει να τα μεταφέρουμε στην πράξη. Οι πραγματικές αλλαγές όμως προκαλούνται από τα βιώματα τα οποία αποκτώνται από την ενδοσκοπική αυτοσυγκέντρωση και τον συντονισμό με την φωνή της συνείδησής μας. Είναι στην πραγματικότητα κάτι το πολύ απλό. Αρκεί να είμαστε συνεχώς σε κατάσταση συγκέντρωσης του νου μέσα στον εαυτό μας, για να διακρίνουμε ό,τι συμβαίνει μέσα στο συνειδητό και στο υποσυνείδητό μας και να συμβουλευόμαστε πάντοτε εκείνη την λεπτή αίσθηση συγκίνησης που χαρακτηρίζει την πραγματική φωνή της δικής μας συνείδησης, όχι των άλλων.

Αν θέλουμε να είμαστε πραγματικά ο εαυτός μας, πρέπει να αφαιρέσουμε και όχι να προσθέσουμε. Να πετάξουμε από επάνω μας ό,τι είναι ξένο προς την συνείδησή μας και να έχουμε την συνεχή εποπτεία και έλεγχο του εαυτού μας. Αυτός είναι ο προσωπικός τρόπος εργασίας. Είναι η συνεχής αυτοπαρατήρηση και η αφαιρετική διαδικασία που εφαρμόζει ο γλύπτης που ανέφερα στην εισαγωγή στα αγάλματα του. Είναι μια άσκηση, ένας συνεχόμενος διαλογισμός που δε σταματάει ποτέ. Κατάλαβα ότι δεν εξελίσσομαι διαβάζοντας, συζητώντας, παρακολουθώντας ωραίες ομιλίες. Εξελίσσομαι ζώντας και εφαρμόζοντας με ειλικρίνεια.

Ένα τελευταίο σημείο που πρέπει να προσεχθεί είναι ότι δεν υπάρχει βοήθεια εκ των έξω. Κανείς έξω από εμάς δεν μπορεί να μας βοηθήσει, αν δεν προσπαθήσουμε και εμείς. Ένας δάσκαλος δεν μπορεί να μας εξελίξει αυτός. Πρέπει να το κάνουμε εμείς. Ο Σωκράτης έλεγε πως δεν μπορείς να περπατήσεις σε ένα δρόμο που φτιάχτηκε από άλλους για σένα. Πρέπει να περπατήσεις και να φτιάξεις το δικό σου δρόμο με το περπάτημα σου. Και ο δρόμος αυτός θα είναι μόνο για σένα, για κανέναν άλλον. Είναι σαν τα πουλιά που πετάνε στον ουρανό και δεν αφήνουν ίχνη για να τα ακολουθήσει κανένα άλλο πουλί. Ο ουρανός μένει άδειος πάλι. Η πνευματική μας εξέλιξη δεν είναι κάτι που μας «συμβαίνει», που μας το κάνουν οι άλλοι, αλλά κάτι που το προκαλούμε εμείς, με τον προσωπικό μας αγώνα και προσπάθεια. Η βοήθεια μπορεί να έρθει μόνο εκ των έσω, από τον ανώτερο εαυτό μας. Δεν θα έρθει όμως από μόνη της, δεν θα μας «συμβεί», αλλά πρέπει με την συστηματική εξάσκηση να την προκαλέσουμε εμείς οι ίδιοι. Αν ελπίζουμε σε εξωτερική βοήθεια, ή σε εσωτερική που θα έρθει από μόνη της, τότε απλώς χρησιμοποιούμε προσχήματα για να αποφύγουμε την εσωτερική εργασία. Εδώ όμως, όπως πάντοτε, μπορεί να συμβεί κάτι το απρόσμενο. Αν αποφασίσουμε να εργαστούμε εμείς μέσα μας, τότε κατά έναν παράδοξο τρόπο, θα αρχίσουμε να παίρνουμε βοήθεια και από έξω. Τα πάντα θα αρχίσουν να μας βοηθούν. Δάσκαλοι, φίλοι, βιβλία, διδασκαλίες, περιστάσεις… Όταν βοηθούμε εμείς τον εαυτό μας, όταν είμαστε ενεργητικοί, τότε βρίσκουμε βοήθεια από τους πάντες και τα πάντα.

Πόσο μοναχικός είναι αυτός ο δρόμος ; Απόλυτα. Και πολλές φορές κόντρα στο ρεύμα. Το πλήθος όμως ποτέ δεν είχε την εμπειρία της αλήθειας. Η αλήθεια συνέβη μόνο σε άτομα. Η πεπατημένη δεν περπατιέται από τον Σωκράτη και από ανθρώπους σαν τον Σωκράτη. Η πεπατημένη περπατιέται από την μάζα, τους μέτριους, τους ανθρώπους που δεν έχουν το κουράγιο να προχωρήσουν στο άγνωστο. Αυτοί ποτέ δεν εγκαταλείπουν την λεωφόρο. Συνεχίζουν να μένουν κολλημένοι ο ένας πάνω στον άλλο, επειδή αυτό τους δίνει την παρηγοριά πως, «τόσος κόσμος είναι μαζί μας»...