Τρίτη 10 Μαρτίου 2009

Πότε είμαστε ευτυχισμένοι;

Ο Άγιος Αυγουστίνος θεωρούσε ότι η ευτυχία δε βρίσκεται κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής μας. Σε κάθε εποχή θεωρήθηκε είτε ως αυταπάτη, δέλεαρ, ψευδαίσθηση, άπιαστο όνειρο, ακόμα και σύμπτωμα τρέλας. Σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Γ. Μπαμπινιώτη, η ευτυχία ορίζεται ως "η πλήρης ευχαρίστηση και ικανοποίηση που αισθάνεται κάποιος από τη ζωή του".

O Επίκουρος από την άλλη μεριά πίστευε ότι το βασικό στοιχείο για την ευτυχία και την ανύψωσή της, είναι αυτό που το ονόμασε "Ηδονή". Για να την ξεχωρίσει από τις κοινές ηδονές (όπως το φαγητό, πιοτό, ερωτισμό, θεάματα, κ.λ.π.) την είπε "Καταστηματική (καταστασιακή) Ηδονή", ενώ τις κοινές ηδονές τις είπε "εν κινήσει".

Καταστηματική ηδονή, λοιπόν, είναι η σταθερή, μόνιμη, ευχάριστη διάθεση, που είναι ανεξάρτητη από τις εξωτερικές συνθήκες! Ενώ για τους περισσότερους ηδονή είναι μια κίνηση των αισθητηρίων οργάνων, που τους κάνει να νιώσουν κάποια απόλαυση, για τον Επίκουρο η Καταστηματική Ηδονή είναι το "το πέρας ταις ηδοναίς", η ευάρεστη διάθεση που έχουμε όταν λείψει κάθε ενόχληση : πείνα,δίψα η άλλη επιθυμία. Όχληση δίνει ακόμα και η χαρά, δηλαδή κάθε θετικό συναίσθημα! Η κατάσταση αυτή της απόλυτης γαλήνης είναι για τον Επίκουρο το ύψιστο αγαθό, όταν παραμεριστεί κάθε συναίσθημα που ερεθίζει τον άνθρωπο, λύπη είτε χαρά, αναβλύζει από τη βαθύτερη ουσία του ανθρώπου η καλή διάθεση, το δημιουργικό χάδι κι αυτό του δίνει την ευκαιρία να αξιοποιήσει τον άφθονο πλούτο που κρύβει μέσα του.

Κάποτε συζητούσα με έναν φίλο και στην ερώτηση μου αν είναι ευτυχισμένος μου απάντησε ότι θεωρεί ότι θα είναι ευτυχισμένος αν αποκτήσει δύο τρία υλικά πράγματα που χρειάζεται! Και μετά ή αν δεν τα αποκτήσει; Άλλο χαρούμενος ή ικανοποιημένος από την εξέλιξη μιας κατάστασης και άλλο ευτυχισμένος. Σκεφτείτε από την άλλη μεριά πως νιώθετε όταν διαβάζατε (κατά τη διάρκεια του διαβάσματος) ένα βιβλίο που σας άρεσε, εντελώς απερίσπαστοι, σε μία ήσυχη παραλία ή ένα απόγευμα στον καναπέ του σπιτιού σας. Καμία όχληση, υλική, ψυχική, συναισθηματική, μόνο η πνευματική αυτή απόλαυση του βιβλίου, μία γαλήνη θα έλεγα!

Πότε τελικά είμαστε ευτυχισμένοι; Όταν αποκτούμε το σπίτι που ονειρευόμαστε, το αυτοκίνητο που θέλαμε, μία δουλειά όπως την φανταζόμασταν, ή μήπως τελικά ευτυχισμένοι ήμαστε όταν και για όσο αποκτούμε την γαληνεμένη αυτή ψυχική διάθεση όπου κάθε «ηδονή» ακόμα και η χαρά απουσιάζουν; Όταν καταφέρουμε να μείνουμε για λίγο με κλειστά μάτια χωρίς να σκεφτόμαστε και να μας απασχολεί τίποτα ακούγοντας μόνο σε μία παραλία τον παφλασμό των κυμάτων, ή όταν απολαύσουμε απερίσπαστοι από κάθε σκέψη το ηλιοβασίλεμα σε μία ήσυχη λίμνη;

Σας εύχομαι λοιπόν μία ευτυχισμένη μέρα!

4 σχόλια:

delta είπε...

Αν η ευδαιμονία ήταν στις υλικές απολαύσεις θα λέγαμε ευτυχισμένα τα βόδια που βόσκουν σε ένα λιβάδι.

- ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ

LAMDA είπε...

Ευτυχισμένος είναι αυτός που έχει σώμα υγιές εφευρετικό μυαλό και έμφυτη ικανότητα να δεχτεί την μόρφωση* . (Θαλής) .

*ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑΝ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΝΟΜΙΖΕΙΝ , ΕΙ ΤΕΛΕΥΤΗΣΕΤΕ ΓΗΡΑΣΑΣ ΚΑΤΑ ΦΥΣΙΝ* . Δηλαδή να θεωρείτε ευτυχισμένο τον άρχοντα που θα κατορθώσει πρώτα από όλα να γεράσει και έπειτα να πεθάνει από φυσικά αίτια . (Θαλής) .

Τον Αριστοτέλη δεν τον ενδιέφερε η θεωρία καθαυτή, η αναποτελεσματική γνώση για την ίδια τη γνώση, αλλά πίστευε ότι εμβαθύνει για να βοηθήσει τον εαυτό του και τους άλλους να γίνουν άνθρωποι καλύτεροι, να κατακτήσουν το Αγαθό.

Στα Ηθικά Νικομάχεια διαβάζουμε την παρατήρηση πως «κάθε τέχνη και κάθε μέθοδος, όπως και κάθε πράξη, κατόπιν σκέψεως, φαίνεται ότι αποβλέπει σε κάποιο αγαθό». Ωστόσο, κάθε αγαθό που επιδιώκεται στη ζωή κάθε ανθρώπου αποτελεί απλώς ένα ενδιάμεσο στάδιο για την επίτευξη του Ύψιστου Αγαθού, της «Ευδαιμονίας».

Πολλοί άνθρωποι συσχετίζουν την ευτυχία με πράγματα που είναι υλικά και απτά. Όπως είναι η ηδονή και ο πλούτος, αλλά και με πράγματα που τους λείπουν. Αυτή είναι μια σχετική ευτυχία γιατί αυτό που κάνει κάποιον ευτυχισμένο, για κάποιον άλλο δεν έχει καμία αξία. Όπως π.χ. ο διψασμένος στην έρημο θα ήταν ευτυχισμένος με λίγο νερό και όχι με λίγο χρυσάφι.

Ό,τι εξασφαλίζει την υγεία του σώματος, η τροφή και τα υλικά αγαθά είναι απαραίτητα βέβαια, αλλά δεν είναι αυτά που οδηγούν σε μια «ανθρώπινη ευτυχία». Είναι απολύτως αναγκαία μα όχι και ικανά για την επίτευξή της. Για τα ζώα ίσως να αρκούσαν, όμως δεν μπορούν να ολοκληρώσουν τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη να αναζητήσει και να βιώσει κάτι που είναι πέρα από την απλή υλική επιβίωση και την αναπαραγωγή.

Ευδαιμονία κατά τον Αριστοτέλη είναι ο σκοπός προς τον οποίο τείνει η αρετή. Η ευδαιμονία είναι ο τελικός σκοπός και η αρετή είναι το μέσο για να φτάσει ο άνθρωπος σε αυτόν. Όπως επίσης και ο πλούτος και τα άλλα υλικά αγαθά είναι απλά μέσα για να φτάσει κανείς στην ευδαιμονία. Επίσης δεν είναι ευδαιμονία η ηδονή, γιατί είναι μια κατώτερη κατάσταση και είναι αποτέλεσμα της ευδαιμονίας. Ευδαίμων είναι ο άνθρωπος που καταφέρνει κατά την διάρκεια της ζωής του, να εκφράσει με τις πράξεις του και τα έργα του την ανθρώπινη, λογική φύση του και όχι την φύση ενός ζώου ή ενός φυτού.

Όμως η ευδαιμονία είναι κάτι πολύ περισσότερο από την ευ-τυχία, αφού πραγματοποιείται με συνείδηση από την μία πλευρά, και από την άλλη δεν είναι κάτι παροδικό, αλλά διαρκεί σε όλη την ζωή του ανθρώπου.

Ο Αριστοτέλης πιστεύει ότι ο άνθρωπος μπορεί να μάθει να είναι ευτυχισμένος. Γιατί την ευδαιμονία δεν την στέλνουν οι θεοί, αλλά αποκτιέται με την συνεχή πρακτική εξάσκηση της Αρετής. Η ευδαιμονία είναι για τον άνθρωπο αποκλειστικά αυτοσκοπός. Είναι τέλεια, δεν της λείπει τίποτα. Και, όπως τονίζει ο σταγειρίτης φιλόσοφος, δεν είναι κατάσταση αλλά ενέργεια. Δεν αποτελεί μια παθητική στάση, αλλά δυναμική. Είναι σύνολο πράξεων και όχι μόνο γνώσεων. Είναι ενεργητικός τρόπος αντίληψης της πραγματικότητας.

platonas είπε...

Αν η εστίαση μας είναι στην ύλη, που είναι από τη φύση της αδρανής, τότε και η φυσιολογία μας γίνεται βαριά, πυκνή και αργή, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται (δυστυχία). Αν ζούμε σαν σώματα, χωρίς να δίνουμε σημασία στη Ψυχή, είναι λογικό να αργοπεθαίνουμε. Αν όμως καθημερινά έχουμε την προσοχή μας στο Θείον, στο Φως, τότε η ψυχοφυσιολογία μας και το σώμα μας μεταλλάσσονται και γίνονται ταχύτερα σε κραδασμό, μέχρις ότου καταστούν και αυτά Φως – γινόμαστε ότι σκεφτόμαστε. Περιττό να πω ότι μια φωτισμένη ψυχοφυσιολογία είναι μια ευδαιμονική ψυχοφυσιολογία.

LAMDA είπε...

Πολύ ωραία τοποθέτηση Platona!

Σε ευχαριστώ!

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...