Το ..."μικρόβιο" της απαισιοδοξίας!

Το πόσο ρόδινα βλέπουμε τα πράγματα γύρω μας δεν επηρεάζει μόνο τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις και τις σχέσεις με τους ανθρώπους. Η απαισιοδοξία μοιάζει να είναι ένα μικρόβιο που μολύνει την υγείας μας …

Έχετε κοιτάξει ποτέ τη θετική πλευρά των πραγμάτων; Βλέπετε το ποτήρι σας μισογεμάτο και τα πράγματα γύρω σας ρόδινα;

Ή όλα γύρω σας είναι θαμπά και σκοτεινά και είστε πάντα προετοιμασμένοι για το χειρότερο;

Υπάρχουν οι αισιόδοξοι άνθρωποι. Και υπάρχουν και αυτοί που όταν έρχονται αντιμέτωποι με κάποιον αισιόδοξο απλά θέλουν να τον στραγγαλίσουν!

Σε ποια από τις δυο ομάδες ανήκετε μπορεί να έχει διάφορες συνέπειες για την υγεία σας, που ξεπερνούν τον κίνδυνο να σας στραγγαλίσει κάποιος! Δεκάδες έρευνες υποστηρίζουν ότι μια δυσοίωνη στάση ζωής προκαλεί δυσοίωνα αποτελέσματα, μερικά τόσο σοβαρά που βάλλουν κατά του ανοσοποιητικού σας συστήματος, προκαλούν καρδιακά προβλήματα ακόμα και πρόωρο θάνατο. Τα νέα ευρήματα χειροτερεύουν την κατάσταση καθώς προσθέτουν ένα ζευγάρι νευρολογικών παθήσεων σε όλα αυτά που ένας απαισιόδοξος άνθρωπος έχει να φοβάται.

Τα βιβλία αυτοβοήθειας και όλοι αυτοί που απλά δεν ξέρουν τι να πουν όταν έρχονται αντιμέτωποι με την κακοτυχία κάποιου φίλου τους έχουν προωθήσει την ονομαζόμενη «δύναμη της θετικής σκέψης» για δεκαετίες.

"Αυτή είναι η ανάλαφρη ψυχολογική εκδοχή, όμως πίσω από όλα αυτά υπάρχουν σοβαρές επιστημονικές έρευνες που ερμηνεύουν τον τρόπο που οι διάφορες ψυχικές διεργασίες επηρεάζουν την βιολογία μας αυτή καθ’ αυτή," αναφέρει η Bonnie McGregor, κλινική ψυχολόγος και ερευνήτρια.

Ο όλο και αναπτυσσόμενος τομέας ερευνών δείχνει ότι η σύνδεση ανάμεσα στη συμπεριφορά και την υγεία έχει περισσότερο να κάνει με τις καταστροφές που προκαλεί το άγχους παρά με το θρίαμβο των ευχάριστων σκέψεων. Αυτό σημαίνει ότι το να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε το άγχος είναι πιο σημαντικό ή έστω βοηθάει περισσότερο από τα προσπαθούμε απλά να βλέπουμε τα πράγματα από τη θετική τους πλευρά.

Τα «κακά» νέα

Χωρίς να θέλουμε να φανούμε αρνητικοί, ας ξεκινήσουμε από τα άσχημα νέα …

Η επιστημονική έρευνα πρόσφατα αποκάλυψε ότι οι απαισιόδοξοι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν παθολογική άνοια από ότι οι ξέγνοιαστοι «αντίπαλοί» τους. Σχετική έρευνα αποκάλυψε επίσης ότι οι απαισιόδοξοι αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν από Πάρκινσον.

"Οι ψυχολόγοι έχουν την τάση να κατηγορούν την απαισιοδοξία των ατόμων για πολλά προβλήματα υγείας, όμως ποτέ δεν πίστεψα πραγματικά κάτι τέτοιο μέχρι σήμερα," σχολιάζει ο Dr. Walter Rocca, καθηγητής νευρολογίας και ερευνητής και στις δυο μελέτες.

Ο Rocca και οι συνεργάτες του παρακολούθησαν χιλιάδες κατοίκους της Μινεσότα που έλαβαν μέρος σε ένα τεστ προσωπικότητας τη δεκαετία του 60. Τα άτομα αυτά που είχαν υψηλό σκορ στην κλίμακα της απαισιοδοξίας ήταν περίπου 30% πιο πιθανό να εκδηλώσουν άνοια μέχρι και τέσσερις δεκαετίες αργότερα. Μια άλλη ομάδα από τους συμμετέχοντες εμφάνισε μια ακόμα μεγαλύτερη σύνδεση ανάμεσα στην απαισιοδοξία και την ασθένεια Πάρκινσον – 50% υψηλότερη πιθανότητα να εκδηλώσουν την πάθηση.

Και οι δυο έρευνες παρουσιάστηκαν τον περασμένο μήνα στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας. Αν και δεν δείχνουν σχέση αιτίας – αποτελέσματος, επισημαίνει ο Rocca, δείχνουν σαφή συσχετισμό. Με άλλα λόγια: "Αν είστε απαισιόδοξοι, δεν σημαίνει ότι είστε καταδικασμένοι."

Οι μελέτες αυτές δεν σχεδιάστηκαν με σκοπό να δώσουν απάντηση στο «γιατί» όμως δίνουν ίσως κάποια στοιχεία. Οι ερευνητές μελέτησαν επίσης και τα επίπεδα άγχους των συμμετεχόντων στο τεστ προσωπικότητας και βρήκαν έναν παρόμοιο συσχετισμό με τις προαναφερόμενες ασθένειες.

Ίσως η τάση για απαισιοδοξία, άγχος και τις ασθένειες αυτές να μοιράζονται έναν κοινό παράγονται κινδύνου – κάποιο γονίδιο ή κάποια διαταραχή στη χημεία του εγκεφάλου.

Μια άλλη πιθανότητα, σύμφωνα με τον Rocca, είναι ότι μια απαισιόδοξη στάση ζωής οδηγεί σε περισσότερο άγχος, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή των ορμονών και να βγάλει το νευρικό και ενδοκρινολογικό σύστημα του ατόμου από την φυσιολογική του κατάσταση. Αυτά είναι γνωστά. Επομένως, τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει ένα χείμαρρο γεγονότων, καταστροφικών για τον εγκέφαλο, που μπορεί να καταλήξουν σε άνοια ή Πάρκινσον.

Είναι πολύ πρόωρο να αρχίσουμε να δοκιμάζουμε αν τα αγχολυτικά φάρμακα μπορεί να αποτρέψουν την εκδήλωση των παθήσεων αυτών, υπογραμμίζει ο Rocca. Όμως δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε το γιατί ένας απαισιόδοξος άνθρωπος υποφέρει από περισσότερο άγχος σε σχέση με έναν αισιόδοξο.

Ανησυχία μέχρι ... «θανάτου»

Οι ψυχολόγοι ορίζουν ως αισιόδοξο το άτομο αυτό που έχει τάση να περιμένει το καλύτερο ενώ αντίθετα απαισιόδοξοι είναι αυτοί που περιμένουν το χειρότερο να κάνει την εμφάνισή του. Κάποιος συνδυασμός των εμπειριών της παιδικής ηλικίας και των γονιδίων πιστεύεται ότι ευθύνεται για τη δημιουργία αυτού του πρίσματος μέσα από το οποίο βλέπουμε τη ζωή.

Σε αυτό το φάσμα αισιοδοξίας – απαισιοδοξίας, οι περισσότεροι άνθρωποι εντοπίζονται στο μέσο του, αν και στην περίπτωση των Αμερικανών η ζυγαριά κλίνει προς την αισιόδοξη πλευρά.

Σε πρώτη άποψη, οι απαισιόδοξοι ερμηνεύουν τις καταστάσεις δίνοντας τους περισσότερο άγχος από ότι ίσως έχουν πράγματι. Η McGregor περιγράφει μια σκηνή όπου κάποιος περιμένει μια φίλη του η οποία έχει αργήσει στο ραντεβού που είχαν για δείπνο. Ο αισιόδοξος ίσως σκεφτεί: «Ωραία, έχω λίγο χρόνο να ξε-λαχανιάσω». Ο απαισιόδοξος όμως πιθανότατα θα πει: «Λες να το ξέχασε; Μήπως είχε κάποιο ατύχημα; Θεωρεί ότι ο χρόνος μου δεν είναι τόσο πολύτιμος όσο ο δικός της;»

Κατά δεύτερο λόγο, όταν έρχονται αντιμέτωποι με το άγχος οι απαισιόδοξοι δεν μπορούν να το χειριστούν πολύ καλά.

Οι αισιόδοξοι έχουν την παράξενη συνήθεια να βλέπουν τις αγχώδεις καταστάσεις σαν προκλήσεις. Οι απαισιόδοξοι αντίθετοι κυριεύονται από αυτές και τα παρατάνε με αποτέλεσμα το καθημερινό στρες να συσσωρεύεται.

Υπάρχουν πάρα πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι το χρόνιο άγχος είναι πολύ επιβλαβές για το σώμα. Αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και συνεισφέρει στην υψηλή πίεση, στις ημικρανίες, τις αϋπνίες, τα στομαχικά προβλήματα ακόμα και σε ερεθισμούς του δέρματος.

Αν το σκεφτούμε από αυτήν την άποψη, δεν αποτελούν έκπληξη τα ευρήματα της έρευνας της κλινικής Mayo που έδειξαν ότι οι απαισιόδοξοι είναι πιο πιθανό να πεθάνουν πρόωρα.

Ωστόσο, υπάρχουν και όρια στη δύναμη της θετικής ενέργειας.

Σε μια έρευνα που δημοσιεύθηκε τον περασμένο χρόνο στο περιοδικό Cancer, Αυστραλοί ερευνητές παρακολούθησαν 179 πάσχοντες από καρκίνο του πνεύμονα και βρήκαν ότι οι αισιόδοξοι ασθενείς δεν ζούσαν περισσότερο από ότι οι απαισιόδοξοι.

Όπως υποστηρίζει η McGregor, είναι υπερβολικό να περιμένουμε από την αισιοδοξία να θεραπεύσει τον καρκίνο. "Οι περισσότερες χημειοθεραπείες δεν μπορούν να σταματήσουν την εξέλιξη του προχωρημένου καρκίνου, γιατί περιμένουν μια ψυχολογική θεωρία να το κάνει;"

Το να συμβουλέψουμε τους ασθενείς να σκέφτονται θετικά μάλλον δεν είναι πολύ αποτελεσματικός τρόπος να πολεμήσουμε τον καρκίνο, σχολιάζει η McGregor, όμως το να μειώσουμε το άγχος που προκαλούν οι αρνητικές σκέψεις ίσως βοηθάει.

Η θετική πλευρά της απαισιοδοξίας

Η Julie Norem, καθηγήτρια ψυχολογίας στο κολέγιο Wellesley, πιστεύει ότι είναι επιζήμιο το να προσπαθήσουμε να μετατρέψουμε τους απαισιόδοξους σε αισιόδοξους.

Κατ’ αρχήν, δεν υπάρχει κάτι ψυχολογικά λάθος με τους απαισιόδοξους. Στην πραγματικότητα, έχουν κάποια θετικά στοιχεία. Οι απαισιόδοξοι γίνονται καλύτεροι κωμικοί. Δεν περιμένουν ποτέ να κερδίσουν α΄ρα είναι λιγότερο πιθανό να εθιστούν με τον τζόγο.

"Δεν είναι καθόλου λογικό το να προσπαθήσουμε να συντονίσουμε τους πάντες στην ίδια συχνότητα," αναφέρει η Norem, που έχει γράψει και το βιβλίο «Η δύναμη της αρνητικής σκέψης» ("The Power of Negative Thinking" ). "Μπορείτε να φανταστείτε πως θα ήταν αν ήμασταν όλοι πάντοτε αισιόδοξοι; Θα ήταν καταθλιπτικό."

Η ίδια μελέτησε το πόσο επιτυχημένοι είναι οι απαισιόδοξοι στον τρόπο που αντιμετωπίζουν το άγχος τους και βρήκε ότι υπάρχει κάτι προσαρμοστικό στην προσέγγιση που έχουν στη ζωή. Ονόμασε τη στρατηγική «αμυντική απαισιοδοξία», που σημαίνει ότι στο μυαλό τους κάνουν πρόβα το χειρότερο σενάριο που μπορεί να προκύψει. Σε κάποιον τρίτο, κάτι τέτοιο μπορεί να μοιάσει με ψύχωση, όμως στην πραγματικότητα η στρατηγική αυτή τους βοηθά να μετατρέψουν την απαισιοδοξία τους σε πράξεις που τους βοηθούν να αποφύγουν τις παγίδες.

Για παράδειγμα, όταν κάποιος απαισιόδοξος καλείται να δώσει μια δημόσια ομιλία, πιθανότατα θα σκεφτεί: «Θα είναι καταστροφικό. Θα σκοντάψω καθώς θα ανεβαίνω στη σκηνή, θα σκορπίσω τις σημειώσεις μου και κάποιος από το κοινό θα ρωτήσει κάτι που δεν μπορώ να απαντήσω.»

Ο αμυντικός απαισιόδοξος θα χρησιμοποιήσει προς όφελός του αυτό του άγχος, όπως υποστηρίζει η Norem. Θα φορέσει παπούτσια που τον βολεύουν ώστε να μην γλυστρίσει, θα βάλει τις σημειώσεις του σε ντοσιέ για να μην τις σκορπίσει και θα ζητήσει από τους συνεργάτες του πριν από την ομιλία να του κάνουν αυθόρμητες ερωτήσεις για να είναι καλύτερα προετοιμασμένος.

Σε μια σειρά πειραμάτων, η Norem ζήτησε από φοιτητές να λύσουν μαθηματικά προβλήματα ή να ολοκληρώσουν άλλες δοκιμασίες. Όμως εκπαίδευσε τους απαισιόδοξους σε αισιόδοξες στρατηγικές, για παράδειγμα σε τεχνικές χαλάρωσης των μυών. Βρήκε ότι όταν αφαιρούσε από τους απαισιόδοξους το άγχος τους, δεν απέδιδαν το ίδιο καλά. Δεν ήταν το ίδιο καλά προετοιμασμένοι και επομένως ένιωθαν πιο πιεσμένοι.

"Αν είσαι απαισιόδοξος, το να προσπαθείς να σκεφτείς σαν αισιόδοξος είναι σαν να φοράς ρούχα που δεν σου κάνουν. Είναι ενοχλητικό, άβολο και σου δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερο άγχος."

Ακόμα πιο σημαντικό από το να προσπαθεί κανείς να αποκτήσει μια χαρούμενη στάση ζωής είναι το να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις με τρόπο που είναι για τον ίδιο άνετος. Και για κάποιον απαισιόδοξο, αυτό σημαίνει το να κάνει «κακές» σκέψεις. Αν αυτό μπορεί να βοηθά στην υγεία του δεν είναι ακόμα γνωστό. Όμως, όπως λέει και η Norem, "Ποτέ στην ιστορία δεν έχει πιάσει πράγματι η προτροπή των άλλων «σκέψου θετικά»."

The Seattle Times

Πηγή

Συνοδοιπόροι είμαστε με τον ίδιο προορισμό...